SELÇUKLU MİNARESİ – BERGAMA / İZMİR
İzmir ili Bergama ilçesinde bulunan minare XIII.-XIV. yüzyıl başlarında yapılmış bir mescide aittir. Mescit günümüze gelememiştir. Bu bakımdan banisi ve yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber minare Selçuklu üslubunun tüm özelliklerini yansıtmaktadır.
Şadırvan Camisi yanındadır. “Arap Camisi” diye anılan yapıt yıkılmış ve günümüze yalnız minaresi kalmıştır. Buraya “Güdük Minare”, “Çinili Minare” adları da verilmiştir. Minarenin ne zamandan kalma olduğu tartışma konusudur. Ancak yapı biçimi ve süsleme Selçuklu yapıtı olduğunu kanıtlamaktadır. Genel olarak XIV. yüzyıldan kaldığında birleşilir.
Taş kare kaide üzerine yuvarlak tuğla gövdeli olan minare lacivert, firuze ve yeşil renkli sırlı tuğlalarla örülmüştür. Şerefe altı mukarnaslı olup, petek kısmı taş ve tuğlalar karışık olarak örülmüş, 3–6 sıra tuğla tüm petek gövdesini kaplamıştır.
Minarenin kare plânlı kürsüsü mermerden, gövde ise kesme taş ve tuğladan yapılmıştır. Kürsünün doğu cephesinde Bursa kemerli bir niş bulunur. Minareye giriş kuzey cephesinde yer alan yine Bursa kemerli niş içinde sivri kemerli kapıdan sağlanır. Kürsünün batı cephesindeki duvar kalıntısı minarenin camii harimine bitişik yapıldığını gösterir. Kürsüden silindirik minare gövdesine geçişte pabuç kısmından prizmatik üçgenler bulunur. Gövdenin alt kısmında geometrik baklava motifi, üst kısmında ise gövdeyi helezon şekilde çevreleyen patlıcan moru, firuze ve yeşile çalan sarı renkli sırlı ve ayrıca sırsız tuğlalardan oluşturulmuş süsleme programı görülür. Şerefe altı korkuluğa kadar genişleyerek mukarnas dizilerinden oluşturulmuştur. Sekiz kenarlı mermer korkuluk ajurlu geometrik süslemelidir. Sekizgen prizma şekilli petek taşa açılan yuvalara yerleştirilen ve ayrıca ortalarından duvara çivilenen altıgen tuğlalarla kaplanmıştır. Basit silmeyle geçilen taş külah oldukça basıktır. Minarenin ait olduğu camii yıktırılmış ve bu camiye ait herhangi bir kitabe bugüne kadar bulunamamıştır.
1930 yılında İzmir valisi Kazım (Dirik) minareyi onartmış ve tarihsel özü olmayan köhne cami kalıntısını yıktırmıştır. Cami avlusunda bulunan 15 kadar medrese odası da 1927 yılında yıkılmıştır.
Kaynak: Bergama Belediyesi
