MEYDAN ÇEŞMESİ – HARPUT / ELAZIĞ

    Osmanlılar zamanında Yüzbaşı Hacı Ahmet Ağa tarafından Hicri 1216 yılında yaptırılmıştır.

    Eyvanlı tipte olan çeşmenin duvarları kesme taşla örülüdür. Karşı duvar önünde dört sıra kesme taştan örülü bir seki vardır. Seki arkasında iki sağır kemer yer almaktadır. Sol duvardaki sağır kemer içinde çeşme mevcuttur. Su tası konulan niş üzerinde kitabe, onun üzerinde rozet motifi ve tekrar kitabe mevcuttur.

     Sara Hatun Meydanı’nın kuzeybatısında, Meydan Camisi’nin de doğusunda yer almaktadır. Suyu akmakta olan yapı günümüzde de kullanılmaktadır. Kitabesine göre yapı, H.1296 (M. 1878-79) yıllarında inşa edilmiştir. Yapının üzerindeki sıva ve harç izleri, yakın zamanda onarım geçirdiğini göstermektedir. Üçgene yakın planlı ve eyvanlı biçimli olan çeşme çok cepheli olarak inşa edilmiştir. Çeşmenin görünen özgün kısımlarında kaba yonu ve moloz taş malzeme tekniği kullanılırken sonradan restore edilen kısımlarda düzgün kesme taş kullanılmıştır. Yuvarlak olan tonoz kemeri, çeşmenin batı (ön) cephesinde bulunmaktadır. En uzun olan batı cephesi 750 cm, kuzey ve doğu cepheleri ise 590 cm ölçülerindedir. Tonoz kemer açıklığı 464 cm, yüksekliği ise 350 cm ölçülerindedir. Yapı yolun alt kotunda kaldığından çeşmeye üç adet basamakla inilmektedir.

     Doğu duvarına bitişik yapılmış 510 cm uzunluğunda, 96 cm genişliğinde kesme taştan bir seki vardır. Arşiv fotoğraflarından görünmeyen bu seki sonradan ilave edilmiştir. Seki üzerindeki duvarda iki adet sağır kemer yer almaktadır. Söz konusu kemerler arasına bir kitabe yerleştirilmiştir. Ayna taşı kuzey duvarı üzerinde sağır bir kemer içine yerleştirilmiştir.    

     Ayna taşı üzerinde, özgün lüle yerine sonradan monte edilmiş musluk bulunmaktadır. Lülenin hemen üzerinde yuvarlak formlu bir tas nişi yapılmıştır. Bardaklık nişinin hemen üzerinde bir kitabe yuvasından bahsedilmektedir. Ancak söz konusu kitabe günümüzde mevcut değildir. Doğu duvarı üzerinde içten kemerli, dıştan dikdörtgen formlu bir pencere bulunmaktadır. Arşiv fotoğraflarında, düz damlı olduğu görülen çeşmenin üst örtüsü restorasyon çalışmaları sonrası kesme taşlardan kırma çatı şeklinde yapılmıştır.

     Yapı meydan üzerinde yer aldığından yoğun kullanıma maruz kalmıştır. Muhtemelen çeşmede sıcak yaz günlerinde çeşme başı sohbetleri düzenlenmiştir.

Doğu duvarı üzerinde bulunan kitabe:

Yüzbaşı Hacı Ahmed abdest için itdi binâ

Böyle musluk selsebil âsâ kabul itsun Hüdâ

Lüleler güya cevahir baş olur târihine

Gel de bu hayrâta bâk bâniye her dem kıl du’â

Kuzey duvarı üzerinde bulunan kitabe:

Sâhibbü-l hayrât vel hasenât

    Kuzey cephede tas nişi üzerinde yer alan kitabe günümüzde yerinde bulunmamaktadır.