KUTSAL TOPRAKLARDA OSMANLI ESERLERİ – MEKKE / SUUDİ ARABİSTAN

Mekke Su Kemerleri (Zübeyde Su Yolu)

Arafat’tan Müzdelife’ye giderken yolun sağ tarafında görünen su kemerleri Mekke’deki ecdat yadigârı eserlerden biri olarak zamana karşı direnmeye çalışıyor.

Su kemerleri ilk olarak miladi 780 yılında Abbasi Halifesi Harun Reşit’in eşi Zübeyde Hanım tarafından Mekke’nin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılmıştır. Zübeyde Su Yolu adı verilen su kemerleri uzun yıllar Mekke’ye gelen hacılara hizmet vermiştir.

Zamanla harabeye dönen ve işlevini kaybeden su yolu Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan tarafından 1560’lı yıllarda Mimar Sinan’a yeniden yaptırılmıştır. Önceleri Arafat’a kadar gelen Ayn-ı Zübeyde suyu Mekke’ye kadar getirilmiş ve şehrin merkezide suya kavuşturulmuştur. Zamanında 50.000 altın harcanarak yapılan tarihi su kemerleri, şimdi kaderine terk edilmiş durumda.

Dile kolay, tam 460 yıl boyunca Mekke’ye gelen hacıları suya kavuşturan yaklaşık 25 km uzunluğundaki su kemerleri bugün ayakta kalmak için zamana karşı direniyor.

Osmanlının İslam’a ve Mukaddes topraklara verdiği önemi gösteren bu eser Mekke’ye gelen türk hacıları gururlandırırken, su kemerinin yalnız ve harap hali bir o kadar da üzüntü veriyor.

Ecyad Kalesi
Ecyad Kalesi, mukaddes topraklarda Osmanlı ‘dan geriye kalan ender eserlerden biriydi.
Kale, Osmanlılar döneminde Osman Nuri Paşa tarafından Kabe’nin korunması amacıyla 1781 yılında yaptırılmıştır.
Kabe’ye hakim bir tepede kurulan Ecyad Kalesi Birici Dünya Savaşına kadar Türk garnizonu olarak kullanılmıştı.
Osmanlı eserlerini yok etmeyi adet edinen Suud Yönetimi 2002 yılında otel yapmak bahanesi ile Ecyad Kalesini yerle bir etmiştir. Yıkılan Ecyad Kalesinin yerine lüks oteller inşa eden Suudlar böylece Mekke’nin tarihi dokusunu tamamen bitirmiş oldular.

Osmanlı Kışlası

Mukaddes topraklara ziyarete gelen fakir hacıların hastane ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak için Ulu Hakan 2. Abdülhamit Han tarafından yaptırılmıştır.

Kâbe-i Şerif yakınlarındaki Cervel mevkiinde yapılan bina 600 kişilik misafirhane, bir hastane ve bir eczaneden meydana gelmişti.

1894 yılında yapımına başlanan misafirhane, 50.000 lira harcanarak 1897 yılında bitirilmiştir. Yıllarca fakir hacılara hizmet veren misafirhane, 2. Abdülhamit’in tahtan indirilmesi ve Mekke’deki bazı kabilelerin isyan etmesi nedeniyle 1908 yılında kışlaya çevrilmiştir.

1916 yılında Şerif Hüseyin liderliğindeki isyancı kabileler, kışlaya karşı büyük bir saldırıya geçmiş ve 24 günlük direnişin sonunda kışla düşmüştü. Mekke’deki 400 yıllık Osmanlı hâkimiyeti bu şekilde son bulmuştu.

Yıllarca ayakta kalmayı başaran Osmanlı Kışlasının geçtiğimiz dönemde Suud Hükümeti tarafından yıkıldığı ortaya çıkmıştır.

Kâbe’de Osmanlıdan Kalan Son İz: Revaklar

Kâbe’nin yüksekliğini aşmayan revakların planı Kanuni Sultan Süleyman’ın emri ile Mimar Sinan tarafından hazırlanmıştı. Sultan Süleyman’dan sonra padişah olan Sultan II. Selim zamanında yapımına başlanan revaklar için Kâbe’nin çevresindeki evler yıkılmış ve Kâbe’nin avlusu genişletilmişti. Avlunun etrafı duvar ile çevrilip, duvarın iç kısımları da ağaç direkler ile döşenip revaklar yapılmıştı.

1590 yılında Sinan’ın talebesi olan Mimar Mehmet Ağa revaktaki sütunlara yenilerini ekledi, ağaç direkleri ve kemerleri mermer kullanarak yeniledi.

Tamamı 500’ü bulan revaklar şimdi Osmanlıdan kalan son hatıra olarak kaderini bekliyor.

Hacıların Buluşma Noktası: Yeşil Işık

FOTOĞRAFLAR 2013 YILINDA ÇEKİLMİŞTİR