ULU CAMİ – TOKAT

Ulu Cami (Merkez) Tokat Cami-i Kebir Mahallesi’nde bulunan Ulu Cami’nin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. İlk olarak Danişmentliler döneminde XII. yy. da yapılmış olduüu tahmin edilmektedir. Bugünkü Cami h.1090 (1678) yılında yaptırılmıştır. Bunu belirten kitabesinde de “Çün bu cami oldu Cedid” yazılıdır. Bu da caminin yenilendiğini göstermektedir. İbadet mekânında ve kuzey revaklarında kesme taş mimari parçalar ile son cemaat yerindeki devşirme Bizans sütunları da caminin ilk yapılışının daha eskiye indiğini göstermektedir. Bilinmeyen bir nedenle yıkılan ilk cami 1678 yılında yenilenmiştir. Dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. Doğu ve batı yönünde iki adet son cemaat yeri bulunmaktadır. Bu özelliği ile Anadolu’da tekdir. Her iki tarafta da devşirme sütun ve sütun başlıkları kullanılmıştır. Güneydoğu köşesindeki taşa oyulmuş kuş evi Anadolu’da nadir olarak görülür. Kuş evi bulunan Cami olarak da bilinir. Caminin harimi ahşap tavan ile örtülmüştür. Tavana kırmızı ve yeşil renklerin hakim olduğu fonlar arasında yalancı kündekari tekniğiyle yapılmış kare tavan göbeğinin üzeri altın yaldız ve kalem işi bitkisel bezemelerle süslenmiştir. Ahşap tavanı taşıyan ayak ve kemerlerin üzeri dönemin süsleme özellilerine uygun olarak Rumi motifli kalem işleriyle süslenmiştir.

I.Dünya Savaşı’nda cami içerisine askerler yerleştirilmiş, daha sonra da kendi haline bırakılarak terk edilmiştir. Vakıflar Genel Müdürlüğü 1950 yılından sonra camiyi yeni baştan onarmış ve bugünkü durumuna getirmiştir.

Cami kesme ve moloz taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Üzeri kiremitli ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Caminin iç mekânında XVI. ve XVII. Yüzyıla tarihlenen İznik çini motiflerine benzer kalem işleri yapılmıştır. Yanında kesme taş kaideli, tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.

Kaynak: Tokat İl Özel İdaresi

Fotoğraflar: Mustafa Gürelli