ESKİ GÖRDES YAĞCI EMİR CAMİİ – GÖRDES / MANİSA
Yapının inşa kitabesi bulunmamakla birlikte, belli bir döneme tarihlendirmek mümkündür. Araştırmalarımız Sırasında, Eski Gördes’teki mezarlıklardan Garipler mezarlığında, kuvvetli bir ihtimalle caminin banisi olduğunu düşündüğümüz Yağcı Emir’in mezarına rastladık. Yağcı Emir, mezar taşından anlaşıldığına göre l881-1930 tarihleri arasında yaşamıştır. Buna göre caminin inşası da bu tarihler arasında olmalıdır. Ayrıca yapının mimari karakteri
de 19. yüzyıl sonları i|e 20. yüzyıl başlarına işaret etmektedir. Avlu duvarının kuzeybatısında yer alan ve sokağa bakan Hacı Şerif Mehmed Çeşmesi 1916 tarihlidir. Cami ile çeşmenin aynı tarihlerde inşa edilmiş olması da muhtemeldir.
İNCELEME:
Eser, Divan Mahallesi’nde, düz bir arazi üzerinde yer almaktadır.
Kareye yakın yamuk planlı bir harim kütlesi ve kuzeyindeki son cemaat yeri ile avludan müteşekkildir. Kırma çatılı ve kiremit örtülüdür. İnşa malzemesi esasen moloz taştır ancak, köşelerde düzgün kesme taş kullanılmıştır.
Cepheler son derece masif bir görünüşe sahiptir. Hareketlilik kazandıran tek unsur pencere açıklıklarıdır.
Doğu cephe büyük ölçüde yıkılmıştır. Sadece güneydeki bir kısmı ayakta kalabilmiş cephede altta basık kemerli, üstte ise boyuna dikdörtgen birer pencere açıklığı görülmektedir. Alt pencere daha büyüktür. Duvarın kuzey tarafında altta, dikdörtgen biçimli küçük bir
pencere açıklığı daha vardır. Cephenin sağlam kalabilmiş kısımlarında testere dişi biçimi saçak dikkat çekmektedir.
Batı cephenin de kuzey tarafı büyük ölçüde haraptır. Malzeme farklılığından duvarın çeşitli dönemlerde onarım geçirdiği anlaşılmaktadır. Özellikle cephenin üst tarafındaki yıkık kısımlar, tamamen tuğla malzemeyle kapatılmıştır. Bu nedenle asıl halinde bulunması gereken iki pencere açıklığı bugün mevcut değildir. Altta ise boyuna dikdörtgen simetrik birer pencere açıklığı yer alır. Pencere açıklıkları, tıığla örgülü basık kemerli alınlıkla sınırlandırılmıştır. İki pencere açıklığının arasında kaba yonu taşla örülmüş, takriben 2,5m. Yüksekliğinde dikdörtgen planlı bir kütle görülmektedir ki bunun burada yer alması muhtemel bir minareye mi ait olduğu yoksa başka bir amaç|a mı yapıldığı tam kestirilememektedir. Batı cephenin güney kısmındaki kalıntılardan saçağın cephe boyunca devam ettiği anlaşılmaktadır.
Güney cephe yapının tamamen sağlam kalabilmiş tek cephesidir. Altta ve üstte simetrik yerleştirilmiş, basık kemerli dörder pencere açıklığı mevcuttur. Üstteki pencereler daha küçüktür. Söveleri kesme taş, kemerleri tuğla örgülüdür. Cephe testere dişi biçimi saçakla sınır1anmaktadır.
Doğu, batı ve güney cephedeki bütün pencerelerin altına ahşap hatıllar yerleştirilmiştir.
Son cemaat yeri doğu-batı yönünde dik yamuk planlıdır ve bağdadi tekniğinde inşa edilmiştir. Dört ahşap sütuna oturan, üç yarım daire kemerle dışa açılmaktadır. Ortadaki kemer daha dar ve alçaktır. Bunun hemen yukarısına bir oculus yerleştirilmiştir. Doğu ve batı yanları da birer yarım daire kemer açıklığına sahiptir. Güneybatı kenarda mahfille irtibatlanan ahşap merdiven yer alır. Mahfil kapısı boyuna dikdörtgen bir açıklıktır.
Son cemaat yerinin örtüsü, harim çatısının devamı şeklinde kırma çatı ve kiremitle örtülüdür. Tavanı düz ahşaptır.
Kuzey cephede, altta ve üstte simetrik düzenlenmiş, düzgün kesme taş söveli, yarım daire kemerli ikişer pencere açıklığı mevcuttur. Alt pencereler daha büyüktür.
Harim kapısı eksene yerleşik boyuna dikdörtgen bir açıklıktır. Yukarısında yarım daire biçiminde taşıntı yapan mükebbire yer alır.
Harim mekânı, kareye yakın yamuk bir plan sergiler. Doğu duvarı, güneydoğu köşeden kuzeybatıya doğru yönelerek mekânı hafifçe daraltmaktadır. Düz ahşap tavan örtülüdür.
Ortasına kare çerçeveden ibaret bir göbek yapılmıştır. Mahfil, harimin kuzeyine yerleştirilmiş, altı adet ahşap kare ayakla desteklenen basit bir kuruluştur.
Mihrap, yarım daire bir niş biçimindedir ve boyuna dikdöı1gen bir kütle halinde hafifçe taşıntılıdır. Herhangi bir süsleme unsuruna sahip değildir. Minber, mihrabın batısındaki iki pencere açıklığının arasındadır. Ahşaptan yapılmış, sade bir işçilik göstermektedir.
Güneydoğu köşede yine ahşaptan yapılmış bir vaiz kürsüsü mevcuttur.
KAYNAK: TÜRK KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTERİ MANİSA – İLÇELER
