SİTTE MELİK AHMET KÜMBETİ – DİVRİĞİ – SİVAS

Bulunduğu Yer: Divriği’de, Kalealtı Mahallesi’nde bulunmaktadır.

TARİHÇESİ:

Türbe üzerinde dört adet kitabe bulunmaktadır. Bunlardan ilki saçak altı seviyesinde sekizgen gövdeyi dolasan bir kuşak halindedir.

KİTABE :

28 m. boyunda ve 40 cm. genişliğindedir. Arapça kitabenin günümüzde belli kısımları mevcuttur. Arapça kitabenin Türkçe karşılığı kaynaklarda şöyle geçmektedir:

“Kendi nefisleri için bu kutsal türbenin yapımını yüce ve büyük başkomutan, dünyanın ve dinin kılıcı, İslâm’ın ve Müslümanların yücesi, halkın tacı, din başkanlarının dayanağı, zamanın direği saltanatın desteği, devletin ulusu, milletin yıldızı, ümmetin parlaklığı, yücelik güneşi, gazilerin ve muvahhitlerin yoldaşı, sınır savaşçılarının sığınağı, dinsizlerin ve dine sövenlerin öldürücüsü, zındıkları ve din değiştirenleri ezen, Halifeliğin direği, meliklerin ve sultanların yücesi, güçsüzlerin ve hastaların koruyucusu, yetimlerin ve zulüm görenlerin babası, zalimlerden hesap sonran, Anadolu, Suriye ve Ermenistan’ı dize getiren, Alp Kutluğ, Uluğ Hümayun Yabgu Tuğrul Tekin Mengücekoğulları’nın övüncü, zaferleri çok Şahinşah’tır. O, kutlu şehit merhum Emir Gazi Mengücek’in oğlu İshak’ın oğlu Süleyman’ın oğludur ve Halifenin dayanağıdır. Allah devletini ve yasamını devamlı, gücünü artık kılsın. Tahtında uğurlu olmasını nasip etsin ve emr–i Hak erisince de ruhunu esirgesin.

Besyüz doksan yılının birinci ayında” Bu kitabeden Şahinşah’ın, sağlığında 1194’de türbeyi yaptırdığı anlaşılır. Kitabede Mengücek soyunun belirtilmesi de, ayrıca bir önem taşır.

İKİNCİ KİTABE:

mukarnaslı kavsara kemerinin üzerinde tek satır halinde görülür. Türbenin Şahinşah’a ait olduğunu belirten arapça metin söyledir:

“Haza türbet serif emir sipehsalar Seyfe’d–din Sahinsah bin Süleyman. el–mevt babe külle dahalehu.”

ÜÇÜNCÜ KİTABE:

ikinci yazıtın hemen altında yer alır. 25 x 50 cm.’lik arapça:

“Bi tarih sene isna ve tıs’in ve hamsemie” ifadesiyle Şahin Şah’ın 592 H./1196 M. yılında öldüğü belirtilir.

DÖRDÜNCÜ KİTABE,:

Girişin sağında olup ; “Ahmed Tutbeg (?) İbn Behram el–Me (rag) i (?) ” ifadesiyle Meragalı Tutbeg ismi, usta adı olarak geçer. Sitte Melik Türbesi, 2006’da V.G.M. tarafından onarılmıştır.

PLAN VE MİMARİ ÖZELLİKLERİ:

Yapı, içte ve dısta sekizgen planlıdır. Türbe, içten kubbe, dıştan külah örtülüdür . Yapıda cenazelik katına yer verilmemiştir. Doğu, batı ve güneybatı yönlerde üst bölümde mazgal pencereler görülmektedir. Sekizgen gövdenin güney yüzünde giriş açıklığına yer verilmiştir. Girişin iki yanındaki yüzeylerde iki çıkma niş kullanılmıştır.

Geometrik geçmelerden oluşan bir kuşak üzerindeki mukarnaslı bir kuşakla ve nihayetindeki yazı kuşağıyla konik külaha geçilmektedir. Külah, tas bir alemle son bulur.

SÜSLEME:

Giriş kapısı lento taslı olup iki yandaki süslemesiz sütuncelerle sınırlandırılmıştır. Süslemesiz olan bu sütunceler giriş cephesinde bir aykırılık göstermektedir. Köse sütuncelerine oturan kavsara, dört sıra halindeki mukarnas oylumlanmalarla dolgulanmıştır. Kapı söveleri, lento tası, mukarnas kavsaranın yan yüzeyleri ve üst kısmı, birbirini kesen sekizgen motiflerle tezyin edilmiştir. Kavsara kemerinin iki köşesinde birer rozet kullanılmıştır. Giriş cephesi, den–dan biçimli kaval silmelerle sınırlandırılmıştır. Girişin güneydoğusundaki yarım daire kesitli çırtma niş (mihrabiye nişi) istiridye yivli bir kavsarayla son bulur. Niş, mazgal pencere hizasına kadar yükseltilmiştir. Güneybatıdaki niş de, yine yarım daire kesitli olup istiridye yivli bir kavsara ile saçak altına kadar yükseltilmiştir. Güneybatıdaki niş kaval silmelerle, güneydoğudaki niş ise birbirini kesen sekizgenlerin oluşturduğu bordürle sınırlandırılmıştır. Bu uygulama, Erzurum Kale Mescidi (XII. yüzyıl ortaları), Erzurum Emir Saltuk Kümbeti (1132–1168) ve Tercan Mama Hatun Türbesi (1168–1191) gibi örnekler dışında görülmez. Bu doğrultuda yerel uygulamalar olduğu ve gayrimüslim sanatın bir sirayeti olarak kabul edilebilir.

Malzeme: Türbe, gri renkli kalker taşından inşa edilmiştir.

KAYNAK: MEMLEKETİM DİVRİĞİ