YENİŞEHİR ADI NEREDEN GELİYOR? – BURSA

    Bursa´nın 40/45 km doğusunda yer alan Yenişehir antik çağda Neopolis olarak tanınıyordu. Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskâna açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır.

YENİŞEHİR TARİHİ

    Yenişehir’in bilinen tarihi 14.yüzyıl’ın başlarına kadar uzanır. Her ne kadar daha önceki yüzyıllarda bu yörede “NEOPOLİS” adında Bizans şehrinin varlığından bahsedilse de, bu konuda ciddi bir belgeye rastlanamamıştır.

     Osmanlı’nın beylikten devlet haline geçtiği yıllarda Köprühisar ve Yarhisar’ın zaptedilmesinden sonra Yenişehir ovasını da topraklarına katan Osman Bey bu bölgeyi gazilerine kılıç hakkı olarak yurt edinmeleri için vermiştir. Yenişehir ilk defa o zaman iskâna açıldığı için bu isim ile bilinir olmuştur. Bu konuda Uludağ Üniversitesi Öğretim görevlisi Doğan ŞENYÜZ’ün yaptığı araştırmalardan bilindiği kadarıyla Aşıkpaşazade tarihçesinde Yenişehir’in kuruluşu bu şekilde anlatılmaktadır. Yine İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI’nın Osmanlı Tarihi adlı kitabında da “Ovada bir Türk şehri kurulmuş ve harp sahasına yakın olması dolayısıyla karargâh yapılmıştır” ifadesine yer verilmiştir.

     Bu bilgiler ışığında Yenişehir’in bir Türk şehri olarak kurulduğu ve ikamete açıldığı anlaşılmaktadır. 680 yıllık bir Türk şehri olan Yenişehir 27 Ekim 1920 ile 6 Eylül 1921 tarihleri arasında Yunan işgaline uğramış, 6 Eylül 1921 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. Köylerin kuruluşu ise daha eskiye dayanmaktadır, örneğin Yarhisar köyünün Bizans döneminde Tekfur Kışlası olduğu bilinmektedir. Aynı şekilde Akbıyık ve Süleymaniye köylerinde Bizans döneminden kalma tarihi kalıntılara (kale) rastlanmıştır. Osmanlılar şehirde birçok tarihi eser inşa etmişlerdir. Günümüze kadar gelen eserlerden ilçe merkezinde ki 17 camiden 10 tanesi Osmanlı dönemine aittir. Yine köylerimizde de yapılan camilerin ve hamamların bir kısmı Osmanlı döneminde yapılmıştır. İlçemizdeki diğer tarihi eserler Babasultan Zaviyesi, Sinanpaşa Camii ve Kervansarayı, Çiftehamamlar, Süleymanpaşa Camii ve Türbesi, Saray Hamamı, Şemaki Evi.

        Yenişehir tarihi anlatılırken Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Bey’in çocukluğunun Yarhisar köyünde geçtiği, Koyunhisar ovasında Bizanslılara karşı büyük zaferler kazandığı ve Osmanlıların batıya doğru ilerlemesinin kolaylaştığı da söylenebilir. Yapılan bu savaşlarda Osman Bey’in kardeşi Aydoğdu Bey şehit düşmüştür. Mezarı Koyunhisar Köyünde bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı’nda da ilçemiz çete savaşlarına sahne olmuş, Marmaracık ve Derbent köylerinde yaşayan Rum ve Ermeniler yöre halkına çok zarar vermişlerdir.

        Çanakkale Savaşı’nda şehit olan ve İngiliz muhribinin batmasına sebep olan top mermisini topa yerleştiren asker olduğu söylenen Çanakkale zaferinde büyük payı olan Müstecip Onbaşı ilçemiz Orhaniye köyünden olup, mezarı da aynı köyde bulunmaktadır.

Marmara Bölgesi’nin güneyinde Bursa’nın 55 km. doğusunda kendi ismini taşıyan ovanın doğuya yakın orta kısmında kurulmuştur. Köyleriyle birlikte 740 km. karelik yüzölçüme sahip, doğuda Bilecik, batıda Bursa, kuzeyde İznik, güneyde İnegöl, kuzey batıda Orhangazi ve Gemlik ile komşudur. İlçenin denizden yüksekliği 250 m’dir.

Kuzeyinde Katırlı ve Samanlı dağları bulunmakta ve yükseklikleri 940 m’dir. Bu dağlar 4 üncü zamanda oluşmuş genç dağlardır. Batıda Dinboz ve Kazancı, güneyde Okuf, Ayaz, Subaşı, doğuda Köprühisar, Hayriye ve İncirli tepeleri bulunmaktadır. Ova, doğu ve batı istikametine uzanan bir elips şeklindedir.

     En büyük akarsuyu Uludağ’ın doğusundan doğup, ovanın güneyini takip ederek Osmaneli yakınlarından Sakarya’ya dökülen Göksu’dur. Uzunluğu 80 km’dir.

İlçe Marmara Bölgesi’nin doğusunda, Batı Karadeniz Bölgesi’nin batısında olduğundan iklim olarak gösterdiği özelliklere yurdumuzun dört ana iklim bölgesinden olan Akdeniz iklimler bölgesinin Marmara iklimi altındadır. Aynı zamanda Marmara ile Batı Karadeniz iklimi arasında bir geçiş özelliği taşımaktadır. Bu sebeple yazlar sıcak, kışlar yağışlı ve serin-ılıman geçer. Yıllık yağış ortalaması 500-600 metreküp arasındadır. Hâkim rüzgâr genellikle kuzey-güney doğu (poyraz) olup, bahar aylarında ise lodos ve güney doğu rüzgârları olmaktadır. Yenişehir 40-41 derece kuzey paralelleriyle, 29-30 derece doğu meridyenleri arasında Marmara Bölgesi’nin güneyinde Bursa’nın 55 km. doğusunda kendi ismini taşıyan ovanın doğuya yakın orta kısmında kurulmuştur.

    Köyleriyle birlikte 740 km. karelik yüzölçümüne sahip, doğuda Bilecik, batıda Bursa, kuzeyde İznik, güneyde İnegöl, kuzey batıda Orhangazi ve Gemlik ile komşudur. Bursa, Bilecik, İnegöl, İznik, Orhangazi ve Gemlik’e karayolu ile bağlıdır. İlçemizin denizden yüksekliği 250 m’dir. Kuzeyinde Katırlı ve Samanlı dağları bulunmakta ve yükseklikleri 940 m’dir. Bu dağlar 4 üncü zamanda oluşmuş genç dağlardır. Batıda Dinboz ve Kazancı, güneyde Okuf, Ayaz, Subaşı, doğuda Köprühisar, Hayriye ve İncirli tepeleri bulunmaktadır. Ova, doğu ve batı istikametine uzanan bir elips şeklindedir. En büyük akarsuyu Uludağ’ın doğusundan doğup, ovanın güneyini takip ederek Osmaneli yakınlarından Sakarya’ya dökülen Göksu’dur. Uzunluğu 80 km’dir.

     İlçe Marmara Bölgesi’nin doğusunda, Batı Karadeniz Bölgesi’nin batısında olduğundan iklim olarak gösterdiği özelliklere yurdumuzun dört ana iklim bölgesinden olan Akdeniz iklimler bölgesinin Marmara iklimi altındadır. Aynı zamanda Marmara ile Batı Karadeniz iklimi arasında bir geçiş özelliği taşımaktadır. Bu sebeple yazlar sıcak, kışlar yağışlı ve serin-ılıman geçer. Yıllık yağış ortalaması 500-600 metreküp arasındadır. Hâkim rüzgâr genellikle kuzey-güney doğu (poyraz) olup, bahar aylarında ise lodos ve güney doğu rüzgârları olmaktadır.

İlçede toplam 52.132 (2013) kişi yaşamaktadır. Osmanlı Devletinin beylikten devlet haline geçtiği yıllarda Köprühisar ve Yarhisar’ın zaptedilmesinden sonra Yenişehir ovasını da topraklarına katan Osman Bey bu bölgeyi gazilerine kılıç hakkı olarak yurt edinmeleri için vermiştir. Yenişehir ilk defa o zaman iskâna açıldığı için bu isim ile bilinir olmuştur. Bu konuda Uludağ Üniversitesi Öğretim görevlisi Doğan ŞENYÜZ’ün yaptığı araştırmalardan bilindiği kadarıyla Aşıkpaşazade tarihçesinde Yenişehir’in kuruluşu bu şekilde anlatılmaktadır. Yine İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI’nın Osmanlı Tarihi adlı kitabında da “Ovada bir Türk şehri kurulmuş ve harp sahasına yakın olması dolayısıyla karargâh yapılmıştır” ifadesine yer verilmiştir. Bu bilgiler ışığında Yenişehir’in bir Türk şehri olarak kurulduğu ve ikamete açıldığı anlaşılmaktadır.

680 yıllık bir Türk şehri olan Yenişehir 27 Ekim 1920 ile 6 Eylül 1921 tarihleri arasında Yunan işgaline uğramış, 6 Eylül 1921 tarihinde işgalden kurtarılmıştır. Bursa’nın 45 km doğusunda yer alan Yenişehir antik çağda Neopolis olarak tanınıyordu. Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskâna açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır.

    Osmanlı döneminden kalan zengin tarihi eserlere sahip Yenişehir’de Osman Gazi’ nin yaptırdığı saraydan arda kalan Saray Hamamı,

I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba Zaviyesi, XIV. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami), XVI. yüzyılda yapılmış olan Koca Sinan Paşa Külliyesi,

Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami,

Süleyman Paşa Külliyesi, 1645’de Yenişehirli Deli Hüseyin Paşanın yaptırdığı Çifte Hamam, Yarhisar Köyü Orhan Cami ve Saat Kulesi görülmeye değer tarihi yapılardır.

BURSA İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ