GÖRDES – MANİSA
Yüzölçümü 1.447 kilometrekare, nüfusu 34.498 dir. Yüzeyi ormanlarla kaplı, Manisa iline bağlı bir ilçe. Yüzölçümü 1.447 kilometrekare, nüfusu 34.498 dir. Yüzeyi ormanlarla kaplı, sert meyilli yamaçlarla, bu yamaçlar arasındaki vadilerden ibarettir. İlçe halkı geniş tarla ekimi, hayvancılık, meyvecilikle ve madencilikle geçinmektedir.
TARİHİ
Gördes ilçesinin ne zaman kurulduğu ve ilçenin nereden geldiği kesin olarak bilinmemektedir. İlk çağlardan bu yana önemli bir yerleşim bölgesi üzerinde bulunan Gördes, Şarl Leksiyon’un 1842 tarihinde yazdığı “Küçük Asya” adlı kitapta iyonluların Atina kralı Kadüz’ün oğlu tarafından kurulduğu yazılmaktadır. İlk çağlarda Gördes’e Anadolu’nun birçok yerleşim yerlerinde isim olarak kullanılan “Gördes” denilmekteydi. Bugünkü Gördes Lidya’da bir şehir olup, daha sonraki devirlerde ” Julia Gordes” adını almıştır. Gördes ismi yabancı kaynaklarda Guerdez olarak geçer. Evliya Çelebi Gördes’ten “Gördes şehri Köritöz” olarak söz eder. Halk arasında ise, bölgeye ilk yerleşen “Kördost” adlı göçebelerin adının zamanla Gördes’e dönüştüğü ve bölgenin isminin buradan geldiği anlatılmaktadır. Gördes, sırasıyla Persler, Makedonyalılar, Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluklarının egemenliklerinde kalmış; 1071 Malazgirt Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Türklerin eline geçmiştir. Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra Karesi Beyliği’nin sınırları içinde kalmıştır. 1641 yılında Gördes’ten geçen Evliya Çelebi’nin belirttiği gibi; Büyük İskender tarihinden sonra Yankoa Kralının Veledi Nakeplerinden Köritöz adlı kral’ın elinden Saruhanoğlu Yakuphan tarafından fethedilmiştir. Bedesti Ulaş Bey’e daha sonra Yakup Şah’ın Kızının nikahı sonrasında çeyiz yoluyla Yıldırım Bayezid’ın eline, dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. Gördes Kurtuluş Savaşı sıralarında sürekli savaş sahası olmuş ve ilk defa 15 Temmuz 1920’de Yunan kuvvetleri tarafından istila edildikten sonra, 14 ay kadar Yunan işgalinde kalmış ve 5 Eylül 1922’de kurtarılmıştır. Kurtuluş Savaşı tarihinde adından en çok söz edilen kişilerde Gördes kızı Makbule hanım (Şehit Makbule Hanım) ile Ege’de Kuva-yı Milliye Teşkilatını kuran Hacı Ethem Büke Gördes’in yetiştirdiği iki önemli isimdir.
KURULUM SAFHALARI
23 Ocak 1940 tarihinde eski (aşağı) Gördes’te şiddetli bir toprak kayması olmuş, yabancı uzmanlarca yapılan çalışmalar sonucu 1948 yılında bugünkü yerleşim, yeni ilçenin kurulması çalışmalarına başlanmış ve şehir 1948 yılında yeni yerleşim yerine taşınmıştır.
Gördes’in yeni yerleşim yerine nakli ile ilgili olarak 9 Ocak 1950 tarihli 5511 sayılı, 6 Haziran 1952 tarihli ve 5948 sayılı yasalar çıkarılmıştır. (Her iki yasa 27 Ekim 1988 tarih ve 3488 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.) Yapım çalışmaları kademe kademe sürdürülmüş, en son 101 evler yapılarak 1966 yılında sonuçlandırılmıştır.
COĞRAFİ DURUMU
Gördes İlçesi, Ege Bölgesi’nin İçbatı Anadolu Bölümü’nde 38° 55′ kuzey enlemi, 28° 18′ doğu boylamı üzerindedir.
İlçe Ege Bölgesinde, Manisa iline bağlı olup, Manisa’nın Kuzey-Doğusuna düşmektedir. İlçenin doğusunda Demirci ve Köprübaşı, güneyinde Salihli, Batısında Akhisar ve Kuzeyinde ise Balıkesir iline bağlı Sındırgı ilçeleriyle komşudur.
Gördes, deniz seviyesinden 680 Metre yüksekliktedir. İlçe toprakları küçük akarsu vadileriyle yarılmış bir yayla görünümündedir. İlçenin yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı bir iklimi vardır. Yıllık yağış ortalaması 500 – 700 m³ arasında değişmektedir. Ortalama sıcaklık 11 – 13 c° dir. Ormanlık alanları ilçemizin toplam alanında %45 gibi önemli bir yer tutmaktadır. En önemli akarsuyu Gördes (Kum çayı) deresidir.
NÜFUS DURUMU
2007 Yılı nüfus tespiti sonuçlarına göre, Köy ve kasabaların nüfusu 22.876’ya düşmüştür. İlçe merkezi nüfusu yüzde 4,8 oranında azalmışmıştır. İlçenin genel nüfus toplamı 33.171’dir, genel nüfus içerisinde kadın nüfusu erkek nüfusuna göre daha fazladır (Son yıllarda erkekleri ilçe dışına çalışmaya gitmesi bunda etkilidir.). 2000-2007 yılları arasında nüfus artışı -13 olmuştur(azalmıştır). Toplam nüfusun % 31’i kentlerde, % 69’u ise kırsal alanda yaşamaktadır. 2007 genel nüfus sayımı sonucuna göre ilçe merkezinin nüfusu 10.295’dir. 2000 Yılı nüfus tespiti sonuçlarına göre, Köy ve kasabaların nüfusu 27,926 ya düşmüştür. İlçe merkezi nüfusu binde 8 oranında artmıştır. İlçenin genel nüfus toplamı 38,129’dur, kadın ve erkek genel nüfus içerisinde eşit orandadır. Km²’ye 31 kişi düşmektedir. Yıllık nüfus artışı binde 13,71 dolaylarındadır. Toplam nüfusun %20’si kentlerde, %80’i ise kırsal alanda yaşamaktadır. 2000 genel nüfus sayımı sonucuna göre ilçe merkezinin nüfusu 10,809’dir.
SOSYAL DURUMU
İlçe merkezinde 8 mahalle toplam 3500 civarında konut vardır. Konutlar genelde tek katlı ve bahçeli olup, tek tip yapı tarzı hakimdir. Bu konutların büyük çoğunluğu Gördes ilçesinin yeni yerleşim yerine nakli safhasında yapıldığı için tek tip konut yapımına egemen olmuştur. Ancak son yıllarda çok katlı binalarda yapılmaya başlanmıştır
EKONOMİK YAPI
Gördes ilçesinin sosyal yaşantısı ile iş ve çalışma hayatı komşu ilçeler ile bağlantılıdır. İlçenin en temel kaynağı tütüncülük, haşhaş üretimidir. Bunların dışında buğday, arpa yetiştirilmektedir. Son yıllarda kiraz üretimi, çilek üretimi ve yayla bağcılığı çalışmaları ve belli bölgelerinde de patates, bezelye, domates ve salatalık üretimi yapılmaktadır. Zeytinciliğin geliştirilmesi için zeytin ağacı dikimine de başlanmıştır.
MADENCİLİK
M.T. A Ege Bölgesi Maden Envanteri’ne göre yörede kömür, kaolen, nikel-demir, titan, zeolit yatakları mevcuttur. Ayrıca feldspat, mermer, disten, kalsedon, krom, kuvarsit, bor tuzları yöredeki madenler arasındadır. Kalemoğlu ve civarındaki kömür yatakları : Kapalı işletmeye müsait olup, açık işletmeye ekonomik yönden uygun değildir. Kapalı işletmelerden şimdiye kadar en kalın damar 2,8 m. (ortalama 1 m.) tespit edilmiştir. Kömür damarlarında sık sık faylanmalar neticesinde kesintiler görülmekte ve killi ardalanmalar yer almaktadır. Ortalama derinlik 45 m.’dir. Kalemoğlu yatağının muhtemel + mümkün rezervi 1.350.000 ton tespit edilmiştir.
Kaynak:1- M.T. A Ege Bölgesi Maden Envanteri
Zeolit: Kıranköy, Oğulduruk, Kuşluk, Akdere, Arkatlı Damları, Güneşli, Evciler, Fındıcak Sahalarındaki zeolit yataklarında 63.331.375 ton görünür rezerv, 307 574 000 ton. Mümkün rezerv tespit edilmişse de; Gördes çevresindeki görünür rezerv 1 milyar ton, örtülü rezerv ise 10 milyar tonun üzerindedir. (kaynak:1- M.T. A Ege Bölgesi Maden Envanteri, 2- Esenli, F. (2005) “Gördes ve Zeolit (Klinoptilolit)”, Düğüm Dergisi, Sayı: 2, s. 19.
İlçede zeolit yataklarını işleten 4 adet şirket bulunmaktadır. Zeolit yataklarının işletildiği alanlar Bayat alanı, Bodomaz mevkii, Oğulduruk köyü, Softalar-Kıran köyü’dür. Zeolit madenin kullanım alanları şunlardır: Tarım- hayvancılık ve peyzaj, enerji, madencilik ve metalurji, kâğıt sanayi, inşaat sektörü, sağlık sektörü, deterjan sektörü, kirlilik kontrolü ve günlük hayatta ve ev içlerinde kullanılmaktadır.
Kaynak: Gördes Belediyesi
