BÜNYAN – KAYSERİ

İLÇENİN TARİHİ

İlçe yakınlarında ve bağlı köylerde mevcut mağaralar ve kalıntılardan, bu yöre yerleşiminin M.Ö.4000-1200 yıllarında Etiler’e kadar dayandığı anlaşılmaktadır. Bu yöre İran, Asur, Kapadokya ve Roma Kültürlerini yaşamış, Anadolu Selçuklu Devleti ile Türkleşmiştir.

Bölgedeki tarihi eserler Selçuklular zamanından kalmıştır. Bu eserler Merkez ve Büyük Bürüngüz Köyündeki camilerle, Sultanhanı ve Karadayı Köylerindeki kervansaraylardır. Bölge 1515 tarihinde Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır.

Önceleri “Sarımsaklı Karyesi” adını taşıyan ilçe, 1895 yılında Pınarbaşı ilçesinden ayrılarak “Bünyan-ı Hamit” adıyla ilçe olmuştur. “Bünyan” Arapça’da “yapı” anlamına gelmekte olup, “Bünyan-ı Hamit” de “Hamid’in Yapısı” anlamındadır.

1908 yılında Meşrutiyetin ilanı ile Abdülhamit tahtan indirilince ilçenin isminden “Hamit” kelimesi kaldırılmış, isim Bünyan olarak kalmıştır. Bünyan ilçe olmadan Sivas ilinin Pınarbaşı (Aziziye) ilçesine bağlı iken, 1908 yılında müstakil ilçe olmuştur. 1912 yılında Sivas ilinden ayrılarak Kayseri iline bağlanmıştır.

COĞRAFİ YAPISI

İlçe merkezi, 1900 metre yüksekliği olan Koramaz dağının kuzey yamaçlarına kurulmuştur. İl merkezine uzaklığı 40 km. toplam yüzölçümü 1306 km2 olan ilçenin rakım 1375 m.dir.

36-37 boylam ve 38-39 enlem dereceleri arasında bulunan ilçe, doğuda Pınarbaşı, güneyde Tomarza ve Talas, batıda Kocasinan ve Melikgazi, kuzeyde Sarıoğlan, Akkışla ilçeleri ile çevrilidir. Erciyes dağının 40 km. kuzeydoğusundadır.

Akarsuları ise, Sarımsaklı, Topsöğüt Köyü Taçın Suyu, Kahveci Suyu, Elbaşı Suyu, Samağır Suyu, Girveli Suyu, ilçe merkezinde çepil suyu mevcuttur.

İlçede karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağmurlar en çok nisan-mayıs ve ekim aylarında yağar. Kar ise aralık, ocak-şubat aylarında yağar. Yıllık yağış tutarı 35 cm.dir. Yağışlar genellikle batıdan gelir. Yıllık ortalama sıcaklık 10 derece civarındadır. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı çok fazladır. Kışları Kuzeyden poyraz, yazları doğudan karayel, güneyden lodos en çok esen rüzgârlardır. İlçe merkezinde daha çok doğudan batıya “Boğaz Yeli” denen soğuk rüzgar eser.

Bünyan’da ormanlık ve koruluk yoktur. Dağlarda kendiliğinden yetişen bodur çalılıklara ve keven bitkisine rastlanmaktadır. Son yıllarda ilçe merkezinde ve köylerde bulunan su boylarında kavak ve söğüt ağaçları dikilmeye başlanmıştır. Bünyan ve köylerinde meyveciliğe yönelik meyve bahçeleri mevcuttur.

EKONOMİK YAPI

İlçe ekonomisinde belli başlı ekonomik uğraş tarım ve hayvancılık, mevsimlik inşaat işçiliği ve halıcılıktır. Tarla tarımı bütün köylerde ve İlçe merkezinde en temel uğraş olup sadece hayvancılıkla geçinen köy bulunmamaktadır. Ancak ekonomisinde hayvancılığın ağır bastığı köyler vardır. Tarım ve hayvancılıkta verim arzu edilen ölçüde olmamaktadır.

Halıcılık konusu ekonomiye katkı anlamında İlçe merkezi ve köylerde ailelerin çoğunda uğraşılan bir zanaat dalı olarak yerini korumakla birlikte, son 10 yıl içinde önemi ve kapsamı sürekli azalmaktadır. Hemen her evde bir halı tezgâhı mevcut olup kadınlar tarafından halı dokunmaktadır. İlçenin ülke genelinde ve yurt dışında adının duyulmasına sebep olan Bünyan halıcılığının ekonomik şartlara ve makine halıları üretimi ile rekabet etmesi günden güne zorlaşmaktadır. İlçe’de halıcılık alanında kooperatifleşme olmadığı için Bünyan halısının, makine halıları ile ve diğer el dokuma halılarla rekabet şansı azalmaktadır. Bu durum İlçe’de halıcılığın gerilemesine yol açmaktadır. Halıcılıktaki olumsuz gelişmeler, Sümerbank Yünlü Dokuma Sanayi A.Ş. nin özelleştirilmesi ve Kayseri-Malatya karayolunun Bünyan merkezine uğramadan geçen yeni güzergahı gibi etkenler ilçe ekonomisini olumsuz yönde etkilemiş, gerek istihdam alanında, gerekse halkın gelir düzeyinde büyük ölçüde gerilemeye neden olmuştur. Bu durum ilçeden göçleri arttırmaktadır.

İlçe merkezinde küçük ticaret alanı dışında Bünsa, Bünteks, Bünyan Gıda, Özden Gıda’nın teşkil ettiği küçük sanayi kuruluşları bulunmakta, ancak yeterli istihdamı sağlamadığı için iş gücünün bir bölümü günlük geliş-gidiş yapmak suretiyle Kayseri’de çalışma imkânı bulabilmektedir. İlçe merkezi ve köylerde özellikle büyük şehirlere yaz döneminde inşaat sektöründe çalışmak için yoğun iş gücü göçü olmaktadır. Sürekli ve dönemsel işsizlik hâlihazırda ilçenin en büyük sorunu olarak görülmektedir.

SOSYAL YAPI

İlçe eğitime düşkün bir yapıya sahip olup, çok yaşlıların dışında okuma yazma bilmeyen yok gibidir. Okuma yazma oranı %99’dur. İlçe genelindeki tüm okullarda “Tekli Eğitim” yapılmaktadır.

İlçe merkez ve köylerdeki konutlar eskiden birbirine yanaşık ve toprak örtülü olarak yapılmış olup, halen mevcutları vardır. Yeni yapılan binalar ise betonarme ve çatılı olarak yapılmaktadır. Tarihi değeri olan ve konak tabir edilen bina vardır ve sahipleri tarafından konut olarak kullanılmaktadır. Yerleşim merkez ve köylerde toplu bir görünüme sahiptir.

Mezra şeklinde dağınıklık yok denecek kadar azdır. Sadece Koyunabdal Kasabasında mezra bulunmaktadır. İlçe merkezinde ve Karahıdır köyünde birkaç çiftlik yerleşimi vardır. Toplu yerleşim dolayısıyla devlet hizmetleri rahat götürülebilmektedir.

Bünyan merkez ve köyleri eskiden beri devlet dairelerinde devlet-halk ilişkilerini üst seviyede yürütmektedir. Vatandaş devlet dairelerine rahatlıkla girip işini yapabilme, gerekli bilgiyi alma alışkanlığına sahiptir. Vatandaş istek ve ihtiyaçlarının giderilmesinde takipçi ve sonuçlandırıcı bir yapıya sahiptir.

Ayrıca Sultanhanı, Karadayı ve B. Bürüngüz Köylerinde Selçuklulardan kalma tarihi binalar ve kervansaraylar mevcuttur.

İlçe merkezi ile bağlı yerleşim yerlerinde hiçbir eğlence merkezi yoktur. Ancak Bünyan Belediye Başkanlığının kurmuş olduğu Alabalık Üretme Çiftliği, Sarımsaklı Çayı’nın kaynağı olan Pınarbaşı mevkii ile Özden Gıda A.Ş.’nin kurmuş olduğu Mersin Önü mevkiinde Kayseri-Malatya karayolu üzerindeki çiftliği mesire yeri olarak ilçe halkının ve dışarıdan gelen misafirlerin ilgisini çekmektedir. Az da olsa vatandaşın eğlence ihtiyacına cevap verebilecek kapasiteye sahiptir.

KAYNAK: KAYSERİ İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ