TİRE MÜZESİ – TİRE / İZMİR

Tire Müzesi, bir arkeoloji ve etnografya müzesi olup, II. Murat’ın kumandanlarından Halil Yahşibey’in yaptırdığı Yahşibey Zaviyesi (Tekkesi) içinde 1935 yılında Tire Halkevi Müze kolu tarafından kurulmuştur.
Müzenin değerli eserleri arasında, Osmanlı İmparatorluğu zamanında Tire Darphanesi’nde basılan gümüş paralar (mangır) bulunmaktadır. Özellikle nakışlı mangırlar, Osmanlı dönemi paraları içinde oldukça değerli kabul edilenler arasındadır. Dünyanın saygın koleksiyonlarında, Tire darplı paraların önemli bir yeri vardır.
Müzede taşınır kültür varlıkları iki salonda teşhir edilmektedir. Arkeoloji salonunda M.Ö. 3500 ile M.S. 1100 yıllarına ait heykeller, mezar stelleri, mermer masa ayakları, mermer ve pişmiş toprak lahitler, cam eserler, pişmiş toprak yağ kandilleri, kronolojik sıra ile sikkeler, bronz yağ kandilleri, elektron ve gümüş sikkeler ile pişmiş topraktan mamul heykelcik parçaları ile çocuk heykelleri sergilenmektedir. Etnografya salonunda ise el yazması Kur’an-ı Kerim’ler, yazı takımları, erkek ve kadın ceketleri, karyola örtüleri (iplik ve sim işli), çeyiz sandıkları, nalınlar, hamam ve şifa tasları, gümüş kadın ziynet eşyaları, Avrupa kökenli olup Osmanlı Döneminde kullanılan seramikler, çeşitli dönem savaş aletleri, derviş ve zaviye eşyaları, Çanakkale seramikleri, tablolar, halılar, kilimler ve vitray pencereler sergilenmektedir.
Tire ilçe merkezinin batısında yer alan Ayaklıkırı, Hasançavuşlar, Kurşak, Kumtepe ve Darmara köyleri ile civarlarında nekropol alanları, tümülüsler ve antik yerleşimlere ait yapı kalıntıları saptanmıştır. Tire Müzesi’ne 779 envanter numarası ile kayıtlı olan laginos Ayaklıkırı Köyü’nde bulunmuş ve müzede sergilenmektedir.
Müze Envanter defterinin 259 numarasında kayıtlı, siyah kumaş üzerine, gümüş klaptan ile işlenmiş “Es Sultan Orhan İbni Osman” yazılı bordürlü işleme ise, kayda değer bir eserdir.
Yine Müze Koleksiyonunda, Tire Urgancı Esnafının “Ahi Bayrağı” diğer adıyla, “Esnaf Bayrağı” bulunduğu kayıtlar arasındadır. 1913 yılına ait olan bu bayrakta, dönemin Padişahı Sultan Mehmet Reşat’ın tuğrası da bulunmaktadır. Ayrıca gene bu bayrakta, Hz. Ali’nin çocukları Hasan ve Hüseyin’in adlarının da yer alması, esnaf teşkilâtında, Birinci Dünya Savaşı öncesine kadar, Alevi etkisinin yaşadığını göstermektedir. Bunlara ek olarak, Fetih Sûresi ile, İmam Gazâli adları da, bayrağın pembe renkli zeminini süslemektedir…
Tire Müzesinde bulunan ve üzerinde, “Bismillahirrahmanirrahim” yazılı pirinç taneleri de, tarihi ve ilginç örnekler arasında yer almaktadır.
Kaynak: A. Munis Armağan