KOZAK YAYLASI – BERGAMA / İZMİR
Kozak Yaylası, Ege Bölgesi’nde İzmir sınırları içinde Bergama-Ayvalık ilçe merkezleri arasında yer alan, Bergama’ya yaklaşık 20 km mesafeden itibaren başlayan, deniz seviyesinden yüksekliği 500-1000 metre arasında değişen yayla.
Çam fıstığı ve dokumaları ile ünlü olup, ayrıca önemli bir yayla turizmi (dağ yürüyüşü) merkezidir.
Madra Dağı’ndaki Kozak Yaylası, ismini çam kozalağından alıyor. Yayla silme fıstık çamı dolu. Yayla deyince aklınıza Karadeniz’deki gibi dağın üzerindeki dar bir plato gelmesin, Kozak’ı daha çok dağda ucu bucağı olmayan bir orman gibi düşünebilirsiniz. İçinde bir sürü köy bile var.
Köyler de geçimlerini maddi değeri yüksek bir ürün olan çam fıstığından sağlıyorlar. Bizim iç pilavlara, zeytinyağlı dolmalara ve sarmalara koymaya alışkın olduğumuz bu fıstıklar hem iç pazarlarda hem de Avrupa’da dış pazarlarda alıcı buluyor.
Kasım – Mart arası yaylada çam kozalağı toplama dönemi oluyor. Toplanan kozalaklar yaz aylarında güneşe seriliyor ve kurutuluyor. Kurutulunca açılan kozalaklardan fıstıklar çıkarılıyor.
Bu dönemde çam ağaçlarının dibinde yetişen bir mantar türü olan çıntar da hem Bergamalıların sofralarına hem de ceplerine ek gelir kaynağı olarak giriyor. Mayıs ayı da kuzugöbeği mevsimi.
KOZAK YAYLASI SPESİYALLERİ
Kozak Yaylası fıstık ağaçları ile dolu bir yer olduğundan, yerel mutfağa da fıstık spesiyalleri girmiş.
Cilveli Çay – Çam fıstıkları kavruluyor, çayın içine atılıyor. O şekilde içiyorsunuz. Ben beğendim.
Fıstık Helvası – Ezilmiş çam fıstığından yapılan şeker bombası. İkisini de Kozak Yaşam Vadisi’nde bulabilirsiniz.
Antik çağdan beri bölgede fıstık ticareti yapılıyor. Türkiye’nin fıstık ihracatından kazancı da 40 milyon doları aşıyormuş. Bir habere göre bir köyün geliri başına gelir 2 milyon TL’leri bulurken 65 bine düşmüş.
KOZAK KÖYLERİ
Yaylanın farklı yerlerine serpiştirilmiş Kozak köylerini gezmek burada sıklıkla yapılan şeylerden. 1’i Ayvalık’a, 16’sı Bergama’ya bağlı 17 köy buluyor.
Demircidere, Çamavlu en bilinenleri olmak üzere, Yukarıbey, Hisarköy, Ayvalar, Hacıhamzalar, Okçular, Güneşli (Tekke), Göbeller, Terzihaliller, Kaplan, Aşağıcuma, Aşağıbey, Yukarıcuma Karaveliler, Kıranlı köyleri.
Kozak, Bergama ve Ayvalık arasında bulunuyor. Toplam yolun 67 kilometre olduğu yaylanın her metre karesi oldukça güzel. Bütün köylere uğramak ise yapılabilecek en keyifli aktivitelerden biri. Nebiler Köyü’nde bulunan şelale görülmeye değer. Nebiler’in küçük bir kaplıcası da bulunuyor. Ayrıca bölgede bulunan mağara da gezilmeli. Ayvatlar’da henüz kazı çalışmalarına başlanılmamış bir antik kent mevcut. Bölgedeki ilk yerleşim alanı olan Atçılar da gezilebilir. Göbeller bölgesinde yürüyüş parkurları ve kamp alanları mevcut. Bölge, kuş gözlemciliği yapmak isteyen konuklar için de oldukça elverişli. Demircidere’de, Türkmen soyunun geleneklerini keşfedebilirsiniz. Aşağıbey’de bulunan ve tarihin izlerini taşıyan Roma hamamı da görülmeye değer.
