KARATAY KERVANSARAYI – BÜNYAN / KAYSERİ

Kayseri’nin Bünyan ilçesindeki Elbaşı bucağına bağlı Karadayı köyünde bulunan Karatay Kervansarayı, Kayseri–Malatya Karayolu’nun üzerinde ve Kayseri’ye 45 km uzaklıktadır. Oldukça etkileyici ve abidevi bir görününüme sahip olan Karatay Kervansarayı, Hicri 638 (Miladi 1240) yılında, ünlü Selçuklu Veziri Celaleddin Karatay tarafından yaptırılmıştır. Kayseri-Sivas karayolu üzerinde ve Kayseri’ye 45 km. uzaklıktaki Sultan Hanı ile büyük benzerlik gösteren Karatay Kervansarayı’nın içinde bir mescid, bir hamam ve türbe yer almaktadır.
Karatay Kervansarayı iki kısımdan meydana gelmektedir. Kışlık (kapalı) kısmı Sultan 1. Alaeddin Keykubat devri (1219-1236) sonlarında, avlu kısmı ise 1240 yılında Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında atabey Emir Celaleddin Karatay tarafından yaptırılmıştır. İçerisinde mescid, odalar ve hamam bulunmaktadır.
Yazlık kısmının cepheden dışa taşkın taç kapısı geometrik, bitkisel motifli bordürler, insan ve hayvan tasvirleri ile dikkat çekmektedir. Yazlık kısmında mescit ve hamam gibi bölümler yer almaktadır. Kışlık kısmı enine yedi neflidir. Neflerin üzeri beşik tonoz örtülüdür. Orta nefin merkezine piramidal külah örtülü kubbe yerleştirilmiştir. Yapının duvarları yonu taş kaplı, duvarlar dıştan payandalarla desteklenmiştir.
Kervansarayın süslemeleri oldukça önemlidir. Bitkisel geometrik motifler yanısıra, hayvan ve insan tasvirleri de dikkati çeker. insan tasvirlerini giriş kapısı (portal) üzerinde palmet dalları arasında görebiliriz. Masif duvarları ve destek kuleleriyle kale manzarası hakimdir. Kervansaray’ın iç ve dış kapısında olmak üzere iki kitabesi vardır. Kitabeler şöyledir : ”Mülk Allah’ındır. O birdir, kahredicidir, bakidir, daimdir. Keyhüsrev’in oğlu Şahların en büyüğü, Allah’ın yeryüzündeki gölgesi Halifenin yardımcısı Fatih Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev, Altı yüz otuz dört (1237). İç kapı da ise, şu kitabe yer almaktadır. ”Mülk Allah’ındır, daimdir, bakidir. Keyhüsrev’in oğlu dünya Sultanlarının efendisi ümmetlerin en yücesi makamına sahip Büyük Sultan, Fatih Keykubad.”
1243 Kösedağ Savaşı sonrasında Anadolu’da yaşanan Moğol istilası ve ardından baş gösteren başı bozukluğu gidermek üzere Mısır’dan Anadolu’ya hareket eden Memluk Sultanı Baybars ile birlikte 21 Nisan 1277’de Kayseri’ye gelen İbni Abdü’z-zair, Kayseri’de tuttuğu günlüğünde Karatay Kervansarayı hakkında da bilgiler verir.
KAYNAK: S. Burhanettin Akbaş