TOKLULAR CAMİ (KERKEN CAMİ) – ELMALI / ANTALYA

     Cami, Elmalı ilçesinin Toklular Mahallesi’nde yer almaktadır. Kerken Cami ismiyle de bilinen yapının inşa tarihi ve banisi bilinmemektedir. 1849 tarihli arşiv belgesinde; Çaybaşı’nda iki sehm değirmen icarı hâsılatından elde edilen 50 kuruşun, imamet vazifesi ile mum giderleri için harcandığı bilgisine ulaşılmıştır. Ayrıca Çaybaşı’nda 24 sehmden iki sehm değirmen vakfı hâsılatı olan 20 kuruşun, Toklular Mahallesi Mescidi’ne vakfedildiği arşiv kayıtlarından anlaşılmaktadır.

 1853 tarihli diğer bir arşiv kaydında; mescit vakfının mütevellisi Abdullah Efendi ile 1853-1854 yıllarında yapılan muhasebeye göre hâsılatı 240 kuruş olup kalan 75 kuruştur. 1855-1856 yıllarında yapılan muhasebede hâsılat 240 kuruş, kalan ise 225 kuruştur. 1857-1862 yıllarında mütevellisi Mehmed Emin Efendi ile görülen muhasebe kaydına göre hâsılatın 670 kuruş olduğu bilgisine ulaşılmıştır Cami, günümüzde restorasyon geçirerek eski görüntüsü kaybolmuştur.

     Kerpiç malzemeyle iki katlı olarak inşa edilen caminin beden duvarları beyaz renkte badanalanmıştır. Tek mekândan oluşan alt katta, üst katı destekleyen iki ahşap direk bulunmaktadır. Cami, ahşap iskelet üzerine alaturka kiremitlerle kaplı kırma bir çatıyla örtülmüştür. İkinci kattan yükselen, ahşap minarenin şerefe korkuluğu da ahşap parmaklıdır.

     Caminin kuzey ve batı cephesi, yörenin sivil mimarisi tarafından kapatılmıştır. Güney harim duvar kalınlığı 0,20 m, kuzey harim duvarı kalınlığı ise 0,49 m’dir.

    Caminin ikinci katına kuzeydoğu köşedeki kapıdan yedi basamakla çıkılmaktadır. Mekân, 0,18 m kalınlığında ince bir duvarla iki bölüme ayrılmıştır. Merdivenlerin hemen karşısından erkekler bölümüne girilmektedir. Güneybatı yönde ise kadınlar bölümüne açılan ahşap bir kapı yer almaktadır. Bu dar koridorun güneydoğu köşesinden ahşap minare yükselmektedir. Minareye, batı yöndeki dikdörtgen formlu ahşap bir kapıdan çıkılmaktadır.

     İnşa tarihi bilinmeyen caminin 1849 ve 1853 yıllarına ait vakıf kayıtları bulunmaktadır. İki katlı olarak planlanan caminin bu yüzyılda alt katının muhtemelen mektep, üst katının ise cami olarak kullanıldığı akla getirmektedir. Ancak caminin üst katında tuğla malzemenin kullanımı, duvar kalınlığı, minarenin konumu ve pencere sistemindeki orantısızlıklar pek çok onarıma tabi tutulmuş olduğunun göstergesidir. Bu bakımdan da caminin bugünkü mimari özellikleri incelendiğinde sağlıklı ve doğru bir tarihlendirme yapılamamaktadır.

Kaynak: Elmalı’daki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler. pdf