LEYSE CAMİ – TİRE / İZMİR
Leyse Cami, Tire ilçesi, Paşa Mahallesi, Lütfü Paşa sokağında eski Hayvan Pazarı denilen mevkidedir.15. yüzyılda Mevlana Leysi Çelebi oğlu Pir Ahmet Çelebi vakfından olan mescit, kayıtlarda, (Sipahi Pazarı Mescidi) olarak da yer almaktadır. 1530 yılı Tire Mahalleleri içinde onun adıyla anılan Hacı Ahmet Mahallesi dikkati çekmektedir.
İbni Melek Müderrisliğinde de bulunan ve geniş bilgisiyle tanınan Pir Ahmet Çelebi, İstanbul, Bursa, Edirne, Manastır, Filibe, Üsküp gibi birçok kentte müderrislik yapmıştır. Ayrıca, Halep ve Kahire kadılıklarında da bulunmuş, 1526 yılında vefat etmiştir.
1021 Ada, 5 Parsel tapu kayıtlarında 2.139,97 metre kare alan üzerindeki mescid, kütükte “Tire’de vaki Leysezade Camii Şerifi Vakfı” ifadeleriyle kayıtlıdır. Şerriyye sicil kayıtlarında caminin 1838 ( H.1254) yılında onarım gördüğü bilgisi vardır. 1955 yılı civarında terkedilen ve bu tarihten ve bu tarihten sonra yirmi yıl kadar metruk halde kaldığı anlaşılan cami 1980 yılından sonra Vakıflar Genel Müdürlüğünce çok önemli bir restorasyon geçiren cami, bugün ibadete açık durumdadır.
Cami harimi sekizgen planlıdır. Leyse Cami, sekizgen planıyla Tire camileri içinde erken örnekler arasında yer almaktadır. Sekizgen şekilli harimin üstü kubbeyle örtülüdür. Kubbenin duvarlara geçişi üçgen kuşaklarla olmaktadır. Harimin doğu cephesi içerisinde bir niş batıdakinde ise kapatılmış bir pencere bulunmaktadır. Minber duvara bitiştirilmiştir. Sekizgen planlı yapının dört yüzünün üçünde, üstü yuvarlak kıvrımlı dilimlerin bezediği kemerlerle çerçevelenen nişler içinde pencereler bulunmaktadır. Dörtgenle kemer arasındaki yüzeyler tuğla bezemelerle doldurulmuştur. Son cemaat yerinin harime giriş duvarında kapının iki yanında birer niş ve üstleri mukarnaslı birer mihrap bulunmaktadır.
Minare girişi haremin içinde, sekizgenin yüzeylerinden birinde açılan kapı yoluyla yapılır.
Mihrap beş köşelidir ve bir çerçeve içine alınmıştır. Mihrabın bezemeleri içinde badem formları ve içbükey sivri kemercikler vardır. Oldukça küçük boyuttaki camide, vaiz kürsüsü, müezzin ve kadınlar mahfiline yer verilmemiştir. Camide kullanılan ana yapı malzemesi taş ve tuğladır. Duvarlardaki örgü şekli iki sıra taş, iki sıra tuğla ve bunun tekrarıdır.
KAYNAK: TİRE KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTERİ
Fotoğraflar: Mustafa Gürelli
