HORASAN – ERZURUM

Horasan, Erzurum iline bağlı ilçe ve ilçe merkezi kent. Horasan ilçesi kuzey ve doğuda Kars, güneydoğuda Ağrı illeri, güneyde Karayazı, batıda Köprüköy ve Pasinler, kuzeybatıda Narman ilçeleriyle çevrilidir. 1954’e kadar Pasinler’e bağlı bir bucak merkeziyken bu yılda ilçe merkezi yapıldı.

Kars – Erzurum yolu üzerinde yer alan Horasan içinden demiryolu geçen bir ilçedir. Tarihi Urartular dönemine kadar geriye giden Horasan Aras nehrinin kenarında kurulmuştur. İlçenin toprakları genel olarak Aras nehri boyunca uzanan geniş düzlüklerle, kuzey ve güneyden çevrili tatlı eğimli çıplak geniş sırtlardan meydana gelmiştir.
Yöre insanının geçim kaynağı yoğunlukla tarım ve hayvancılık alanlarında belirginleşmektedir. İlçede tarımsal kazanımlar daha çok Aras nehrinin sulama imkanlarından yararlanılarak yapılmaktadır. Bu çerçevede buğday ve diğer tarım ürünleri üretimi dikkat çekmektedir. Hayvancılık genel olarak köylerde ve dağlık kesimlerde yapılmaktadır. İklim özellikleri bakımından Erzurum merkezinden az bir farkla da olsa karasal iklim özellikleri egemendir. İlçenin bazı bölgeleri ilkbahar zamanında bolca yağış almaktadır.
Horasan Erenleri kültürüyle oldukça köklü bir bağa sahip olan Horasan’da Kars – Ağrı ile birleşme noktasında oluşu ile Doğu’ya dair kaynaşmış ve engin bir kültürel birikime sahiptir.
Horasan’da Tarihi ve Doğal Mekânlar Başlıca Şöyledir;
İlçede birçok tarihi yapı bulunmaktadır. Fakat yakın tarihte 1983 yılında meydana gelen deprem sonucunda çoğu hasar görüp yıkılmıştır.
Başlıcaları; Güreşken Baba, Hasan Dede, Horasan Baba, Huykesen Baba, Karaşeyh, Kuzuçam Baba, Eskici Baba, Sanamer-Hacı Ahmet baba, Veli Baba, Postlu Baba, Şeyh Ocağı, Kubbeli gibi ziyaret makam ve mekanları bulunmaktadır. Ayrıca ilçenin Yazılıtaş köyü yakınlarında yer alan Urartu Kitabesi’nden de söz etmek gerekir.
Aras Nehri, Zars Çayı ve Serküllü Çayı gibi önemli akarsular Horasandan geçer.
2017 yılı Nüfus verilerine nüfusu 39.467’dir.

KÖPRÜKÖY

  Köprüköy şehir merkezine 58 km. uzaklıkta almaktadır. Yüzölçümü 665 km² dir. İlçenin 3 km kadar kuzeyinde çamurlu kaplıca olarak bilinen Deli Çermik önemli bir seyahat merkezi olarak her geçen gün rağbet görmekte ve yaz aylarında mesire alanı olarak ta hizmet vermektedir. İlçeye Köprü adını veren tarihi Çobandede Köprüsü Köprüköy’e giden yol kenarında Aras Nehri üzerinde yer almaktadır. Köprüköy’ün 3 km güneydoğusunda bulunan Yağan Beldesi ayrıca önemli bir yerleşim merkezidir.

İlçede her geçen gün bilinirliği artan şifalı çamurlu kaplıcalar mevcuttur. İlçe halkının geçim kaynağı genellikle hayvancılık ve tarıma bağlıdır. İlçe genel olarak bu güzergâhta yer alan Pasinler, Hasankale ve Horasan iklimine benzer bir iklime sahiptir. Genel olarak karasal bir iklim egemendir ve yaz başları ile ilkbahar aylarında yağış almaktadır.

Hasankale ve Horasan’la birlikte yer aldığı havzada adeta bu kültürel birikimin özetini verecek özellikte bir kültürel dokuya sahip olan Köprüköy tıpkı adını aldığı Köprü gibi Erzurum merkezinden Doğu ilçelerine, ilçelerden de merkeze geçiş sağlayan bir kültürel zenginliğe sahiptir.

Köprüköy’de Tarihi ve Doğal Mekânlar Başlıca Şöyledir;

Köprüköy (Deli Çermik) Kaplıcaları: ilçenin 3 km kuzeyinde bulunan kaplıcanın suyu; bikarbonatlı, sodyumlu, kalsiyumlu, karbondioksitli, demirli ve bromürlü bir bileşime sahiptir.

Avnik Kalesi: İlçe merkezine yaklaşık 60 km uzaklıktadır. Güzelhisar sınırında bulunan sarp bir kayalık üzerinde kurulmuştur. Yanından Avnik deresi geçmektedir.

Çobandede Köprüsü: İlhanlı emirlerinden Emir Çoban Noyin Salduz Şulduz tarafından 1298 yılında yapılan köprü, tarihi İpek yolu güzergâhında inşa edilmiştir. Köprünün yapı formu ve baş kısmındaki süslemeler Selçuklu ve İlhanlı mimari üslubunu yansıtmaktır.

Ayrıca Köprüköy-Horasan ve Köprüköy, Pasinler ekseninde yer alan Köprüköy Şehitliği ve Sarıkamış Şehitliği’ni de anmak gerekmektedir.

2017 yılı Nüfus verilerine göre nüfusu 16.167’ dir.

PASİNLER (HASANKALE)

     Pasinler geniş ovalık bir alanda ve bu ovayı çevreleyen yer yer tatlı ya da dik meyilli sırtlardan oluşan bir ovada kurulmuştur. Geniş ölçüde tahıl ekimi ve hayvancılık ilçe halkının başlıca geçim kaynağıdır. İlçe merkezi geçmişte buraya adını veren Hasankale’dir.

Aşağı ve Yukarı Pasin Köylerinin kaza merkezi olan Pasinler – Hasankale’nin tarihi M.Ö. 4000 li yıllara kadar dayanmaktadır. Urartular döneminde önemli bir yerleşim yeri olan Pasinler 9.asırdan itibaren Anadolu üzerine yapılan akınlar neticesinde Oğuz Türkleri’nin hakimiyetine ve ardı sıra Erzurum’a hakim olan Türkler’in eline geçmiştir. Tarihteki Pasinler Savaşı Anadolu Tarihi açısından ayrıca önem taşımaktadır.

Pasinler arazi olarak Doğu Anadolu Bölgesinin bu bölümünde, jeolojik çağlarda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin izlerini taşır. Yöredeki sıcak su kaynakları da hep bu iç kuvvetlerin eseridir. Pasinler Erzurum’a göre yazların daha sıcak, kışların ise soğuk ve dolayısıyla da karasallığın daha etkili olduğu bir ilçedir.

İlçede tarım ve hayvancılık başlıca geçim kaynaklarıdır. Son dönemlerde tarımsal ekonominin yanında özellikle et ve süt hayvancılığında önemli gelişmeler yaşanmaktadır.

Termal zenginlik Pasinler’in en önemli turistik çekim kaynağı durumundadır. Pasinler’deki en eski kaplıca, 1390 yılında yapılan 1749 ve 1892 yıllarındaki onarımlarla günümüze kadar ulaşan Büyük Kaplıca’dır

Horasan’la birlikte yer aldığı havzada adeta bu kültürel birikimin Erzurum merkezinde canlanmasına vesile olan bir kültürel özellik gösteren Pasinler, Hasankale kültürü tarih boyunca gerek eğitim ve gerekse kültür bağlamında merkezle kaynaşan ve kavileşen bir nitelik taşımaktadır.

Pasinler’de Tarihi ve Doğal Mekânlar Başlıca Şöyledir;

Pasinler Kaplıcası: Pasinler ilçesinde birçok kaplıca bulunur. Bu kaplıcalar ilçe için önemli bir değer niteliğindedir. Gerek kaplıca ve termal hizmetleri ve gerekse otelcilik anlamında ülke çapında ilgi görmektedir.

Hasankale: İlçe merkezinde Hasan Dede dağına kurulan kale ismini Moğol kökenli Sutaylılardan Sutay Noyan’ın oğlu Hacı Togay’ın oğlu Hasan’ın adından almış ve Hasan Kalası diye anılmıştır. 1048 yıllında yapılan tarihi Pasinler Savaşı sırasında Selçuklu Devleti Bizans ordularını yenerek kaleyi teslim almıştır.

2017 yılı Nüfus verilerine göre nüfusu 29.302’dir