ERBAA – TOKAT

Erbaa İlçesi Orta Karadeniz bölgesinde Tokat iline bağlı olup, Kelkit ve Tozanlı çaylarının birleşerek Yeşilırmak (İris) adını aldığını yerde bereketli topraklar üzerinde kurulmuş şirin bir ilçemizdir. İlçe toprakları, kısmen Tozanlı çayı olmak üzere özellikle Kelkit Irmağı boyundaki bir ova ile bunu çevreleyen dağlık yerleri içine alan 1111 Kilometrekarelik yüzölçüme sahiptir.

        Kuzeyden Samsun’un Çarşamba ilçesi ile Ordu ilinin Akkuş ilçesi, batıdan Amasya’nın Taşova ilçesi, doğudan Tokat’ın Niksar ilçesi, güneyden Tokat merkez ve güneybatıdan Turhal ilçesi ile çevrilidir. ilçenin üzerinde bulunduğu ovanın kuzeyinde; Canik dağı içerisinde değerlendirilen Karınca dağı, güneyinde Sakarat ve Boğalı dağları, doğu ve batısında da bu dağların uzantıları yer almaktadır.

         Erbaa, 1872 yılından beri ilçe konumundadır. Osmanlı döneminde Erbaa, Karayaka, Sonusa ve Taşova nahiyeleri Nevahi-i Erbaa (Dört Nahiye) olarak adlandırılmıştır. Erbaa İlçesinde; 1 Merkez , 7 Belde Belediyesi, 73 Köy ve 97 Mezra bulunmaktadır. Merkez Belediyesi 24, 7 belde ise 28 mahalleden oluşmaktadır. İlçede toplam 125 köy ve mahalle muhtarlığı bulunmaktadır. İlçemiz Adliye Binası ayrı bir binada hizmet vermekte olup, Hükümet Binasının yanındadır.

 Erbaa, yerleşim yeri olarak çok eski tarihe sahiptir. Çevrede yapılan kazılardan, kalıntılardan ve tarihi bilgilerden Kelkit Havzası ve yöresinin Hititlerin yerleşim alanı olduğu tespit edilmiştir. Hititler ve Frigler Kelkit havzası boyunca MÖ. 2000-600 yıllarında irili ufaklı birçok yerleşim alanı kurmuşlardır.

        Osmanlı arşivlerinde bulunan tarihi vesikalara göre, daha 18. Yüzyılın başlarından itibaren KAZA-İ ERBAA’ dan söz edilmektedir. Ancak sözü edilen Kaza-i Erbaa, Sonusa, Karayaka, Taşabat ve Erek adlı dört nahiyenin meydana getirdiği bir idari yapılanmadır. Bu dört nahiyeden biri olan Erek nahiyesinin zamanla büyüyerek gelişmesi, diğer nahiyelerin yanında kendisine müstesna bir yer kazandırmıştır. Nitekim Erek nahiyesi zamanın devlet idaresinde 1872 yılında Amasya sancağına bağlı bir kaza (ilçe) olarak teşkilatlandırılmış, daha önce nahiyenin genel adı olan Erbaa adı da yeni kazanın-ilçenin adı olmuştur. Böylece 1872 yılında tesis bulunan Erbaa Kaymakamlığı, 1892 yılında Tokat’a bağlanmıştır.

Erbaa, Kelkit Irmağı ile Tozanlı Çayının birleşerek Yeşilırmak adını aldığı, Amasya ile Niksar’ı birbirine bağlayan, tarihi Boğazkesen (Kale) Köprüsü ve geniş alanda tarım arazisine sahip bir yerleşim yeri olarak tüm bölgede önemli yere sahiptir.

 Kaynak: Erbaa Belediyesi

Fotoğraflar: Mustafa Gürelli