DEVELİ İLÇESİ – KAYSERİ

İlçenin Tarihi

Develi, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetlerin önemli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. İlk yerleşme tarihi tam olarak tespit edilememişse de; Develi ve civarında oldukça eski dönemlere ait yerleşim izlerine rastlanılmaktadır.

Gümüşören, Taşçı Abideleri bu bölgede yerleşim yerinin bolluğu Hititler devrinde Develi’nin yerleşim merkezi olduğunu göstermiştir. Hitit Krallığının M.Ö.1200 yılında yıkılmasından sonra Frigler Anadolu’yu egemenlikleri altına almışlar. Gümüşören (Fraktın) Köyü ve Kızılırmak bölgesinin Frigler zamanında da önemini koruduğu anlaşılmaktadır. Pers hükümdarlığı zamanında da merkezi Mazaka (Kayseri) olan toprakları içinde Develi’de yer almaktadır.

Bizanslılar bölgeye ayrı bir önem vermişler, özellikle Hristiyanlığı yaymak için Erciyes’in güney eteklerinde Gereme’ye yerleşmişlerdir. 1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu’ya yerleşen Selçuklular zamanında önemli bir yerleşim merkezi olan İlçemiz; Selçuklulardan sonra Karamanoğlu Beyliğine katılmıştır. 1474 yılında Osmanlı idaresine geçmiştir. Osmanlı yönetiminde Develi uzunca bir süre Niğde sancağına bağlı bir kasaba olarak yönetilmiştir.

1856 yılında bucak merkezi haline getirilen ilçemiz, 1864 yılında eyaletler kaldırılıp, vilayetler kurulunca Ankara Vilayeti, Kayseri Livası’na bağlanmıştır. 1870 yılında İlçe teşkilatı, 1871 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur. 1957 yılında Zile, 1966 yılında Şıhlı, 1967 yılında Sindelhöyük, 1989 yılında da Gazi Köylerinde Belediye teşkilatı kurulmuştur. 6360 sayılı Yasa ile 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimlerinden sonra beldeler ve köyler mahalleye dönüştürülmüştür.

 Coğrafi Yapısı

 İlçe İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde 38-27 kuzey enlem 33-17 doğu boylamında bulunmaktadır. Erciyes Dağı’nın 6 km güneydoğusunda kurulmuştur. Bu günkü sınırları kuzeyinde Kayseri, doğusunda Tomarza İlçesi ve Adana İlinin Tufanbeyli İlçesi, güneyinde Yahyalı İlçesi ile Adana İlinin Saimbeyli ve Feke İlçeleri, batısında Yeşilhisar İlçesi, kuzeybatısında İncesu İlçesi yer alır.

İlçe, Tekir yaylası istikametinden Kayseri’ye 40 km, İncesu İlçesi istikametinden 86 km uzaklıktadır. Yüzölçümü 2072 Km²  olup, Rakım 1225 metredir. Toplam arazi varlığı 200.133 hektardır. Bunun 85.353 hektar tarım arazisi, 84.363 hektarı çayır-mera, 21.899 hektarı Orman ve Fundalık alan, 8.518 hektarı tarım dışı alandır.

Develi’de karasal iklim görülmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve karlı geçer. Yağışlar daha çok ilkbahar ve sonbaharda görülür. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinin açık günlerinde kırağı ile don görülür bu da tarımı olumsuz etkiler. Develi topraklarında genellikle bozkır bitki örtüsü hâkimdir. Yüksek kesimlerde yer yer ormanlara rastlanılsa da topraklar bozkır ve çalılıklarla kaplıdır.

Dağları; En büyük dağı Kayseri’nin sembolü durumundaki Erciyes Dağı ile Orta Toroslar içinde yer alan Bakırdağ’dır. Bunların yanında Karasivri Dağı, Büyük Kartın (Peri Kartın), Göğtepe (Yeşiltepe), Sümengen (Sövegen) dağlarıdır.

Ovaları; Develi Ovası İç Anadolu Bölgesinde Erciyes Dağının Güney ve Güneybatısında yer alır, Yukarı Kızılırmak Bölümünün en büyük ovası olup, Türkiye’nin de en büyük ovaları arasında yer alır.

Akar Suları; en önemli akarsuyu Seyhan Nehrinin en büyük kolu olan Zamantı Irmağı, Homurlu Deresi, Develi Çayı, Fenese Suyu, Elbiz ve Köşkpınar’dır.

Göller; Yay Gölü; bu Göl Kurbağa, Cibik ve Deve Gölü olarak da bilinir. Develi Yeşilhisar arasında Develi Ovasının ortasındadır ve büyük bir kısmı Develi hudutları içerisinde kalır.

Sultan Sazlığı; Develi Ovasında bulunan Yay Gölünün etrafını çevreler 40.000 ha.lık bir alanı kaplar. Karların erimesiyle yağışların bol olduğu mevsimde sular ovayı kaplar, bu sular ovada geniş bataklıklar ve sazlıklar meydana getirir ve bunların hepsine birden Sultan Sazlığı denir.

İDARİ YAPI VE NÜFUS

İlçenin İl İdaresi Yasasına göre örgütlenmesi sağlanmış olup, Genel İdarenin başı olan Kaymakamın emri altındaki kuruluşlar; Yazı İşleri Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü, Jandarma Komutanlığı, Malmüdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Tapu Müdürlüğü, Sağlık Müdürlüğü, Kütüphane Müdürlüğü, Gençlik Hizmetleri ve Spor İlçe Müdürlüğü,  PTT Müdürlüğü, Vergi Dairesi Müdürlüğü, Müftülük, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Merkezi Müdürlüğü, Orman İşletme Şefliği, Kadastro Birimi, KCETAŞ ve Karayolları Şefliği’dir.

Mülki kuruluşların yanında adli yönden de Develi Adliyesinde; 7 mahkeme mevcuttur. Bunlar, Asliye Ceza Mahkemesi, Sulh Ceza Hâkimliği, Asliye Hukuk Mahkemesi bir, Asliye Hukuk Mahkemesi İki, Sulh Hukuk Mahkemesi, İcra Ceza Mahkemesi ve İcra Hukuk Mahkemesi’dir.

Bir İcra Müdürlüğü ve bir adet B tipi kapalı cezaevi bulunmaktadır.

İlçede, 4 Meslek Kuruluşu, 3’ü Kamu yararına çalışan dernek olmak üzere 4 dernek şubesi, 75 dernek, 7 dernek temsilciliği, 1 adet sendika şubesi, 7 siyasi parti temsilciliği, 2 lokal ve işçi ve memur sendikası temsilcilikleri mevcuttur.

İlçenin mülki sınırları içerisinde; 1 belediye ve 75 mahalle bulunmaktadır.

İlçenin 2018 yılı TÜİK verilerine göre, genel nüfusu 65.322’dur.

İlçe nüfusu genel olarak azalmakla birlikte, 2013 yılına göre 2014 yılında artış olmuştur.  İlçemiz ilçe dışına göç vermektedir. Göçün temel sebebi ekonomik durum ve sosyal yaşantıdır. Ayrıca tarım dışı sektörlerde iş bulma, göçe sebep olan diğer bir faktördür. 

SOSYAL YAPI

 İlçede, 51 ilkokul, 26 Ortaokul, 2 İmam Hatip Ortaokulu, 1 YİBO, 1 Akşam Sanat Okulu, 4 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 1 Fen Lisesi, 2 İmam Hatip Lisesi, 3 Anadolu Lisesi, 2 Anaokulu, 1 Özel Anaokulu, 1 Halk Eğitim ve Akşam Sanat Okulu, 2 Sürücü Kursu, 1 Rehberlik Araştırma Merkezi, 1 Özel Rehabilitasyon Merkezi ve 4 Özel Yurt ve Erciyes Üniversitesine bağlı Seyrani Ziraat Fakültesi ve Develi Hüseyin Şahin Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır.

İlçede 87 yatak kapasiteli Devlet Hastanemiz mevcuttur. Hastane bünyesinde; Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları ek hizmet binası, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi ek hizmet binası bulunmaktadır. Ayrıca hastane bünyesinde Diyaliz Merkezi, 4 ameliyathane, tam otomasyonlu hasta kabul hizmeti ve 2 adet donanımlı ambulans, 1 adet Evde Bakım Hizmetleri aracı bulunmaktadır. 

KÜLTÜR VE TURİZM

 İlçenin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Bugünkü Gümüşören köyünde bulunan “Fraktın kabartmaları” olarak bilinen yazıtta Hitit Krallarından 3. Hattuşiliş tasvir edilmektedir. Ayrıca Taşçı ve Öksüt köyünde de benzer kabartmalar vardır. Erciyes Dağı üzerinde Kızık Köyü’nün 5 km kadar kuzeydoğusunda Gereme olarak bilinen Roma dönemine ait eserler, o döneme ait şehir kalıntısı Kaya Kilisesi ve Tümülüsler bulunmuştur. Bu yer Hz. İsa’nın havarilerinden St. Paul tarafından kurulmuştur. İlçemizde kayalar içerisine oyularak yapılan ibadethane, Kaya Kilisesi konut olarak kullanılan mekanlar Develi’de en fazla görülen tarihi eserlerdir.  

Çomaklı, Çukuryurt, Tombak, Şahmelik, Ayşepınar, Öksüt ve Küçükkünye mahallelerinde bu tür iskan yerlerine rastlanır. Bugünkü Yukarı Develi’nin Selçuklular zamanında önemli bir merkez olduğu, şehir içinde yer alan kale, cami, türbeden anlaşılmaktadır. Diğer önemli eserler ise Sivas-i Hatun (Ulu Cami) ve Fatih Cami (Eski A.Everek Kilisesi)’ dir. Bunun dışında Dev Ali Türbesi, Seyyid-i Şerif Türbesi, Hızır İlyas Türbesi, Epçe Sultan Türbesi ile Havadan mahallesinde bulunan külliye ve Osmanlılar zamanında Şıhlı Kasabasına yapılan Hamidiye Medresesi, Develi ve Zile’ deki tarihi çeşmeler, Aygösten Rum evleri, Çaylıca ve Ayvazhacı mahalleleri Asmalı mağara evleri ve Yaylacık köyünde bulunan kilise kalıntılarıdır.

Doğal turizm yerleri ise;  Aksu ve Beleşme Yaylası, Sultansazlığı (Kuş Cenneti), Zile Acısu (çamur banyosu), Köşkpınar Mesire Yeri ve Elbiz Parkı, Küçük Künye Mahallesi çevresindeki karstik mağara ve şelaleler, panoramik görüntüler ve “Perilin” mağarası, Homurlu su kaynağı ve şelalesi Develi Dağları ve Toroslar kesiminde kara avcılığı için uygun alanları; Zamantı Nehri (Su ürünleri avcılığı ve Sportif amaçlı turizm), Yazıçam Ormanları, Çardak Başı, Büğleyen Suyu, Göğcesu, Sarıca su sarnıçlarıdır.

İlçede Mustafa Aksu Kültür Merkezi içerisinde Tiyatro ve Sinema Salonu mevcuttur. Ayrıca Seyrani Halk Kütüphanesi adı altında kütüphane hizmet vermektedir. Kültürel Etkinlik olarak her yıl Ağustos ayının ikinci haftasında geleneksel Âşık Seyrani Kültür ve Sanat Festivali yapılmaktadır.

EKONOMİK YAPI

 İlçenin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Halkın büyük bir kısmı bu sektörden geçimini sağlamaktadır. Bunun yanında sanayi sektöründe çeşitli alanlarda toplam  ( 6 ) fabrika bulunmaktadır. Halkın büyük bir kısmı buralarda işçi olarak çalışmaktadır. İlçe ekonomisine büyük canlılık katan ve en büyük sanayi kuruluşu olan Saray Halı A.Ş. 1972 yılında kurulmuştur. İlçemizde küçük sanayi sitesi mevcuttur.

Yörede bol miktarda bulunan pomza (bimis) madeni önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Bu madenden yararlanılarak briket imalathaneleri açılmıştır.

İlçenin özellikle kırsal bölgeleri göç vermektedir. Göçlerin temeli ekonomiktir. Özellikle köy çevrelerinde tarım yapabileceği arazisi bulunmayan çalışabilecek durumda olan halk, geçimini başka yerlerde çalışarak kazanmaktadır. Mevsimlik olarak çalışmaya gidenler genellikle inşaat işlerinde boyacı, sıvacı, fayansçı olarak çalışmakta inşaat mevsiminin sona ermesinden sonra geri dönmektedirler. Bazen de ailelerini çalıştıkları yere götürerek göç etmektedirler.

MAHALLİ İDARELER

 6360 sayılı Yasa kapsamında, 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimlerinden sonra Mahalleye dönüştürülen 75 köy vardır. Mahalle muhtarları iletişim bilgileri şu şekildedir:

Kaynak: Kayseri  Valiliği