İZMİR ENTERNASYONEL FUARI – İZMİR
İzmir Enternasyonal Fuarı (İzmir Fuarı veya, özellikle İzmir içinde, kısaca Fuar da denilir) her yılın Eylül ayında İzmir’in kurtuluş günü olan 9 Eylül’ü içine alacak 10 günlük bir zaman dilimi içinde düzenlenen Türkiye’nin en köklü, en tanınmış ve en kapsamlı fuarıdır.
İzmir Enternasyonal Fuarı’nın doğuşu, 17 Şubat 1923’te (henüz Cumhuriyet ilan edilmemişken) Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle İzmir’de toplanan İzmir İktisat Kongresi’ne uzanır. İktisat Kongresi ile eşzamanlı olarak bir ticari ürünler sergisi düzenlenmiş, sergi mekanı olarak İkinci Kordon’da Osmanlı Bankası’nın deposu olarak kullandığı Hamparsumyan binası seçilmiştir. Burada, el tezgahı ve küçük sanayi ürünleri; Isparta, Kula, Gördes, Uşak kilim ve halıları, yağ ürünleri, sabunlar, makarna ve unlu yiyecekler, kolonyalar, helvalar, ihraçlık pamuklar, ayakkabı, mobilyalar, deri ürünleri, tarım araçları, kiremit, tuğla, maden örnekleri, tütün, sigara, şarap örnekleri, kereste çeşitleri sergilenmiştir.
İzmir İktisat Kongresi Sergisi’nden sonraki ilk sergi Eylül 1927’de, “9 Eylül Mahalli Sergisi” adı altında Mithatpaşa Sanat Enstitüsü’nde açılmıştır. İzmir Ticaret Odası’nın teklifi ve İzmir Valisi Kazım Dirik’in kararı ile açılan sergide 71 resmi kuruluş, 195 yerli firma ve 9 ülkenin 72 kuruluşunun ürünleri sergilendi. Sergiyi 80 bin 744 kişi gezdi.
İkinci 9 Eylül Sergisi Eylül 1928’de yine aynı binada ve uluslararası düzeyde gerçekleşti. Sergiye 155’i yabancı olmak üzere 515 firma katıldı.
1935 İzmir 9 Eylül Panayırı dönemin İktisat Vekili Celâl Bayar tarafından açılmıştır. 311 bin kişinin gezdiği panayır, bugünün organize uluslararası fuarının öncüsü oldu. Fuar alanının temeli, evvelce 1922 İzmir Yangını’nda kül olmuş mahallelerin bulunduğu ve sonraki yıllarda şehrin ortasında bir pislik ve derbederlik yuvası haline gelmiş bulunan bugünkü yerinde 1 Ocak 1936’da törenle atıldı. 360 bin metre karelik alanın Kültürpark haline getirilmesi ve yılın belirli bir ayında bu alan üzerinde uluslararası bir fuarın gerçekleştirilmesi planlandı. Kültürpark alanının düzenleme çalışmaları, dönemin İzmir Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz’un ve gazeteci sıfatıyla Moskova Kültür parkını gezmiş olan yardımcısı Suat Yurtkoru’nun yönetiminde olağanüstü çabalarla, proje aşamasında da dönemin Moskova Belediye Başkanı Bulganin tarafından görevlendirilen mimarların tasarımı çerçevesinde 1936 yılında tamamlanmış; bu tarihten itibaren İzmir Uluslararası Fuarı Kültürpark’ta açılmıştır. İzmir, Kültürpark ve Fuar adeta özdeşleşmiştir. Lozan Kapısı önünde yapılan coşkulu törene Mısır, Yunanistan ve Sovyetler Birliği’nden 48 yabancı kuruluş, 32 vilayet pavyonu ve 45 yerli kuruluş katıldı. 1937 İzmir Enternasyonal Fuarı, diğer yıllara göre çok daha büyük bir coşkuyla hazırlandı. Açılışı İktisat Vekili Celâl Bayar yaptı. Fuar’ın en büyük özelliği Kültürpark’ın sürekli bir kurumuna dönüşecek olan Paraşüt Kulesinin açılışı oldu. 104 yabancı şirketin katıldığı Fuar’da 424 yerli kuruluş temsil edildi. Bu rakamlar 1938 yılında fuarına 140 yabancı, 46 devlet kurumu ve 527 yerli kuruluşun, 60 bin metre kare fuar alanının eklenmesiyle hazırlanan ve açılışını Başvekil Dr. Refik Saydam’ın yaptığı 1939 fuarına 574 yabancı şirket. 27 devlet kurumu ve 333 yerli şirket katılmasıyla giderek arttı.
