ERMENİ KİLİSESİ – GERMİR / KAYSERİ
Yeri: Kayseri ili, Kocasinan ilçesi, Germir (Konaklar) Köyünde bulunmaktadır.
Bugünkü durumu: Üst örtüsü tamamen yıkılmış, harap şekilde ve bir bölümü (narteks) konut olarak kullanılmaktadır.
Tarihi: 1860 yılında inşa edilmiştir.
Plan ve mimari özellikleri: Genişçe bir düzlüğe inşa edilmiş olan kilisenin iç taşıyıcılarının tamamı ve beden duvarları kısmen yıkılmıştır. Doğusunda iki yan odayla dışa taşan apsis bölümü görülebilirken, batıdaki narteks bölümü günümüzde konuta dönüştürülerek kullanılmaktadır. Narteksinin iki katlı olduğu anlaşılmaktadır. Narteksin batısında kiliseye ait olduğu söylenen okul yıkılmıştır. İçten içe 23.15×17.50 m. ölçülerindeki yapı, doğu-batı doğrultuda üç nefli ve iki katlı nartekslidir.
Düzgün kesme taşla yapılmış olan kilisenin duvarlarında yer, yer mavi ve mor boyayla yapılmış çiçek bezemeleri görülebilmektedir.
Orta nefin 7 m., yan neflerin de 4.5 m. Olduğu anlaşılan kilisede, nefleri örten tonoz izlerini ve kemer ayaklarından arta kalanları, narteksin doğu yüzünde görmek mümkündür. Yine bu yüzde, günümüzdeki işlevi nedeniyle narteksten naosa geçiren kapıların doldurularak kapatılmış oldukları izlenebilmektedir. Ayrıca nefler arasında, tonoz ağırlığını paylaşan kemerlerin oturduğu gömme ayakları ve üzerlerindeki başlıkları görmek mümkündür. Doğuda yan apsislerin kuzey ve güney taraflarındaki hacimler de kesme taş duvar örgüleriyle günümüze ulaşabilmişlerdir. Bu odalar simetrik olarak kuzeydoğu ve güneydoğu köşelerden iki yana doğru taşarlar. Odalara içten yan apsislere yakın kapılardan geçilmektedir. Üçlü apsis grubunda ayakta kalan kısımlarda kalın sıva üzerine geometrik ve bitkisel bezemeler işlenmiştir. Genellikle mavi rengin çoğunlukta olduğu resimlerde ayrıca sarı ve yeşile de yer verilmiştir. Muhtemelen kilisenin var olduğu düşünülen kubbesinin pandantiflerinde diğer örneklerde olduğu gibi İncil yazarları betimlenmiş olmalıdır.
Süslemesi: Yapının içinde yer, yer görülen mavi, mor ve yeşil boyalı freskolardan çok örnek günümüze ulaşmamıştır.
Malzeme ve teknik: Yapının genelinde düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır.
Kitabesi: Yapının kitabesi yoktur.
Tarihlendirme: 19.yüzyılda bölgeyi gezen batılı seyyahlar Germir’deki Ermeni kilisesinin Rum kiliselerinden daha yeni olduğunu söylerler. Bu bilgiden hareketle Ermeni kilisesinin 19.yüzyılın sonlarına doğru yapılmış olduğunu ileri sürebiliriz.
Kaynakça: Fügen İlter, “19.Yüzyıl Osmanlı Dönemi Mimarlığında, Kayseri Yöresi Hıristiyan Yapıları: Germir ve Endürlük Kiliseleri”, Belleten, S.205, (1989), s.1661-1682.
Şeyda Güngör Açıkgöz, Kayseri ve Çevresindeki 19.Yüzyıl Kiliseleri ve Korunmaları
İçin Öneriler, (İ.T.Ü. Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2007, s.103-104.
