YENİCEKÖY HAMAMI – TİRE / İZMİR
İzmir ili, Tire ilçesi, Yeniceköy mevkiindedir.
Aydınoğulları Beyi, İsa Bey tarafından yaptırılmıştır.
İsa Beyin Tirenin Büyükkale bucağındaki mescidi (Zaviye) vakfından olması ilginçtir. Bu hamam aynı zamanda Yeniceköy semtinin kuruluşunu da yansıtması bakımından önemli bir belge niteliğindedir. Hamamın pek az bir bölümü ayaktadır.,
Yapı eski adıyla Yeniceköy semti, bugün ise 4 Eylül Mahallesi olarak bilinen bölgede, Kızlar Çeşmesi Sokağı’nda yer almaktadır. Doğusunda bulunan Hamza Ağa Camisi nedeniyle, Hamza Ağa Hamamı olarak da anılmaktadır. Kuzey-Güney yönlü, hafif eğimli bir arazi üzerinde inşa edilmiştir.
Hamam depo olarak kullanılmış bugün ise boş ve harap bir haldedir. Bakımsızlıktan yıkılmak üzeredir. Dikdörtgen planlı yapıda mekanlar kuzey güney yönünde sıralanmıştır. Ilıklığa açılan başlık bölümü, hamamın doğu cephesinde bir çıkıntı oluşturmaktadır. Doğu-Batı yönünde uzanan enine dikdörtgen planlı bir ılıklık ortası kubbeli, enine planlı, çifte halvetli bir sıcaklık ve doğu-batı yönünde enine dikdörtgen planlı bir su deposu ile külhan bölümünden oluşmaktadır.
İnşa malzemesi olarak duvarlarda moloz taş ve tuğla, kemer ve örtü sisteminde ise tuğla kullanılmıştır.
Hamamın soyunmalığı yıkılmıştır. Mekandan günümüze sadece batı duvarının bir parçası kalmıştır. Ilıklık, doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen planlı bir mekandır. Üzeri beşik tonozla örtülüdür.
TARİHLENDİRME
Yeniceköy Hamamı’nın inşa kitabesi yoktur. A.M. Armağan, Yeniceköy Hamamı’nın, Aydınoğlu Mehmet Bey’in küçük oğlu İsa Bey tarafından inşa ettirilen Büyükkale Cami Vakıflarından olduğunu ve Büyükkale’deki İsa Bey Çeşmesi gibi 1382 yılında yaptırılmış olabileceğini belirtmektedir.
Yeniceköy’ün Aydınoğulları devri Tire Mahalleleri arasında adının geçmesi de yapının Beylikler Devri ile ilişkilendirilmesini sağlar.
Yeniceköy Hamamı’nı, İsa Bey’in vakıf kayıtları arasında yer almasının yanı sıra, XIV.-XV. yüzyıllarda yoğun olarak uygulanan ortası kubbeli, enine sıcaklıklı, çifte halvetli plan tipinde inşa edilmesi ve bu yüzyıllarda sıkça görülen Türk üçgenli geçişlere sahip olması nedeniyle, XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV. yüzyılın ilk yarısına tarihlendirmek mümkün görünmektedir.
Kaynak: Tire Hamamları – Canan Çakmak
