ŞERİF PAŞA HAMAMI – SINDIRGI – BALIKESİR

    Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde Osmanlı Devleti döneminde 1850 tarihinde yatırılan Şerif Paşa Hamamı’nın restorasyonuna başlandı.

   Belgelerde bahsedilen hamam yapısı şehrin merkezinde, Şerif Paşa Camii’nin hemen güneydoğusunda, Ilıca Deresi boyuna inşa edilmiştir. Hamamlar, temizlik dışında, evlilik, doğum ve eğlence ile ilgili birçok sosyal olaya sahne olması bakımından, Türk toplumsal yaşamında oldukça önemli bir yere sahiptir. Hamamda geçirilen saatler günlük yaşamın doğal bir uzantısı gibidir.

Bu açıdan Sındırgı Hamamı da şehir merkezindeki önemli çekim noktalarından birini oluşturmaktadır.

   Hamam, dikdörtgen planlı bir ılıklık, kareye yakın planlı bir sıcaklık ve su deposundan oluşmaktadır. Doğusunda ayrıca sonradan değişikliğe uğradığını düşündüğümüz bir soyunmalık mekânı mevcuttur. İnşa malzemesi olarak köşelerde düzgün kesme taş, diğer yerlerde kaba yonu taş ve moloz taş kullanılmıştır. Saçak ve bacalarda ise tuğla malzemeye yer verilmiştir. Yapıya giriş, doğusundaki dere boyunca uzanan soyunmalık mekânından sağlanmaktadır. Dolgu tuğla ile inşa edilen soyunmalık kuzey-güney yönlü dikdörtgen planlıdır ve düz ahşap tavanla örtülüdür. Dıştan kırma çatılı ve alaturka kiremit kaplıdır. Soyunmalığın güneyi iki katlı olarak düzenlenmiştir

Üst katta loca şeklinde bir odaya, altta ise bir tuvalete yer verilmiştir. Locanın balkon çıkıntısında sıva ile oluşturulmuş kabartma süslemeler dikkati çekmektedir.

   Soyunmalık doğu cephesindeki büyük boyutlu kare şekilli pencere açıklıkları ile aydınlatılmaktadır. Soyunmalığın batısından yuvarlak kemerli bir giriş açıklığı ile ılıklığa geçilmektedir. Ilıklık, kuzey güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlıdır ve tonoz ile örtülüdür.

   Tonoz örtüsünde bütünüyle tuğla malzemeye yer verilmiştir. Ilıklığın içinin daha sonra yine tuğla duvarlarla bölündüğü ve ayrılan bu alanlara kurnalar yerleştirildiği gözlenmektedir. Muhtemelen daha geç bir dönemde ılıklık işlev değiştirerek sıcaklık olarak kullanılmıştır. Ilıklığın özellikle kuzey duvarında sıva üzerinde yapraklar ve çiçeklerden oluşan basit kalem işi süsleme izlerine rastlanmaktadır.

    Ilıklığın batı duvarının kuzeyinden yine yuvarlak kemerli bir açıklıkla sıcaklık bölümüne ulaşılmaktadır. Kare planlı sıcaklık mekânı, kubbe ile örtülüdür.

Kubbe üzerinde bir aydınlatma feneri yer alır. Sıcaklığın kuzey duvarında, ılıklıkta da karşımıza çıkan yuvarlak kemerli bir nişe yer verilmiştir. Batı duvarı üzerinde sokağa açılan pencere, yakın bir geçmişte açılmış olmalıdır. Sıcaklığın güneyinde ise dikdörtgen şekilli ve tonoz örtülü bir su deposu bulunmaktadır. Her iki mekân arasında bir kontrol penceresine yer verilmiştir.

    Hamamlar plan şeması bakımından pek çok mekândan oluşmaktadır. Bu mekânlar arasında sıcaklık dışında genel bir tipoloji yapılması oldukça zordur. Semavi Eyice’nin hamamların sıcaklık bölümünü dikkate alarak yaptığı gruplama bu konuda bir ilktir.

   Sındırgı Hamamı, kare planlı ve tek bir kubbeyle örtülü plan şeması bakımından, Osmanlı Dönemi hamamlarına yönelik tipolojideki herhangi bir gruba girmemektedir. Bu farklı plan şemasına, daha çok küçük yerleşim birimlerinde yer alan küçük boyutlu hamamlarda rastlanmaktadır. Yapıda herhangi bir inşa kitabesi bulunmamaktadır. Ancak, bölgede XIX. yüzyılın ikinci yarısı başlayan yoğun imar faaliyetleri ve belgeler dikkate alındığında hamamı da bu döneme tarihlemek mümkündür.

   Günümüzde kullanılmayan hamam, 2021 Haziran ayında restorasyona alınmış olup, Yılbaşına kadar sürmesi planlanan çalışmanın ardından mekânı hamam olarak düşünmüyor. Çünkü yıllar boyunca çatısı açık kaldığından nem dolayısıyla bazı özelliklerini yitirmiş. Yeni projeyle beraber doğal şehir Sındırgı’ya yakışır bir turizm destinasyonu şeklinde kullanılacak. Burada müzikle ve doğal aromalarla beraber bir şifahane yapmayı planlanıyor.

KAYNAK: Güncel Araştırmalar Işığında SINDIRGI