SATHİYE HANIM ÇEŞMESİ – BERGAMA / İZMİR

    Bu çeşme, Hatuniye Mahallesi, Ertuğrul Çıkmazı 28’nolu evin duvarına bitişik olarak trahitten yapılmış yuvarlak kemerli, yalağı ve kitabesi yerinde olan bir çeşmedir.  Adı geçen çeşmeyi, Bergama’nın ileri gelenlerinden olan Dayızadelerin genç yaşta ölen, güzel ve ibadetine düşkün kızları Sathiye Hanım için kocası Hacı İbrahim Ağaoğlu Ali Efendi yaptırmıştır. H.1307 (M.1890 ) tarihinde yaptırdığı kitabesinden anlaşılmaktadır.  Kitabenin metnini Hüseyin Aşkî yazmıştır. Bu Çeşme II. Abdülhamit dönemi eserlerindendir.

    Kitabe, çeşmenin aynalığında, eni 50 cm. ve en yüksek yeri 66 cm. olan mermer yuvarlak kemerin içinde bulunmaktadır.  Beyaz mermer üzerine alçak kabartma olarak yazılan kitabe metni 5 sıra ve her sıra ikiye bölünerek 10 satır şeklinde yazılmıştır.  Kitabe metninin tam ortasına gelecek şekilde üst kısmına tarih yazılmıştır. Ta’lik hattı ile yazılmış olan metnin yeknesaklığını bozmak için satırlar ve sıralar birbirinde 1 cm. kalınlığındaki cetvellerle birbirinden ayrılmıştır.

KİTABE ŞÖYLE:

Hacı İbrahim Ağa oğlu Dayızade Damadı / Ali Efendi’nin Sathiye Hanım duhter-i ra’na

O merhume henüz bağ-ı şebabet içre bir gönce / Gül iken esdi bad-ı ecel ömrün idüp imha

Bırakdı cümle hüzne garik-i rahmet itsün Hakk / Değildir valideyni yanmadık şehr içre sertaba

Vire sabrü sükun Hakk valideynine heme ezman / Olupdur Ravza-i Rıdvan makam-ı cennet’ül- me’va

Bin üç yüz yedi sal tarihin Aşki ider işrab / Bu çeşme Sathiye Hanım ruhi çün oldu nev inşa…

HÜSEYİN AŞKÎ EFENDİ: İstanbul’da tahsilini yaptıktan sonra (Rüsumu Sitte) başkâtibi olarak Bergama’ya gelmiştir. Çemişgezekli Hacı Ahmed Efendi’nin oğludur. Hazır cevap, hammeşrep bir kimse olan Aşkî Efendi şairdir. Birçok şiir ve hicviyyetlerini havi yazma kitabı Bergama işgalinde zayi edilmiştir.  Bergama’nın birçok çeşmelerine, mezar taşlarına, kitabelerine metin yazmış ve doğumlara ve umumi binalara tarihler düşürmüştür.  Ulu Cami şadırvanındaki kitabe onundur.  Aşkî Efendi 86 yaşında ve 1332 / 1916 tarihinde Bergama’da vefat etmiştir.  Kaynak: Osman Bayatlı