TAVŞANLI ULU CAMİ – TAVŞANLI / KÜTAHYA
Ulu Cami ilk yapılışı itibariyle Arslan Bey tarafından miladi 1430 yılında yaptırılmıştır. Günümüzdeki Ulu cami, II. Abdülhamid döneminde kesme taştan 19.yüzyılda tamir edilmiştir. İç kısımda bulunan bir hat yazısının altında Hicri 1300 tarihi görülür. Bu tarih miladi 1883 yılına tekabül etmektedir.
Vaktiyle şimdiki Ulu caminin olduğu yerde küçük bir (Dede Bâli) cami varmış. Giriş kapısı alçakta olduğundan camiye merdivenlerinden inilerek girilirmiş. Caminin çevresinde de küçük bir müslüman mezarlığı bulunmaktaymış. Zamanla bu ahşap cami yıkılınca yerine günümüzdeki cami imece usulüyle inşa edilmiş ve çevresi düzenlenmiş. Caminin doğu kısmında Arslan Bey’in türbesi ile Zeytinoğlu Kütüphanesinin eski binası bulunur.
Ulu caminin planı murabbadır. Bina kesme taştan ve araları tuğla hatıllı olarak yapılmıştır. Bir büyük kubbesi ile 8 küçük kubbesi bulunur. Son cemaat yeri ahşap olup bu kısımda 5 küçük kubbe bulunur. Şekil itibarıyla Balıkesir Zağanos Paşa caminin benzeridir. Bu camide Hafız Halil, Hafız Ali, Hafız İbrahim(Gemalmaz),Hafız Kenan imamlık yapmışlardır.(1) Milli Mücadele yılarında Ulu caminin imamı Moymullu Hafız Ali’dir. Çok güzel sesi olup, güzel gazel okuduğu ifade edilmiştir.
Ekrem Hakkı Ayverdi Tavşanlı Ulu camiinden bahsederken ;”Tavşanlı’nın en büyük cami budur; harab olmuş, Sultan Hamid devrinde, fakat o devrin tarzında bazı aykırılıklar gösteren bir tutumda kesme taştan yapılmıştır; şimdiki caminin 3 kapısı vardır. pencerelerinin aynalarına hurma hevengi gibi kabartmalar yapılmıştır. Resmini dahi koymaya değmeyecek bir binadır. Bugünkü camiin duvarlar 1.10 m., iç ölçüsü 16.65 x 16.70 dir. Mihrab istikameti cenuptan şarka 16 derecedir. Eğer cami eski temelleri üzerine yapıldıysa bu ölçülerden bir fikir alınabilir.” demektedir.
“Germiyanoğulları devri mimarisinden olan Tavşanlı-Beyköy Dede Bâli Camii, Tavşanlı Ulu cami ve Emet Ulu cami orijinal özelliklerini yitirip, tümüyle yenilenerek bugüne gelebilmişlerdir.”
1970 yılının Mart Ayında Gediz Depreminde hasar görmüş ve 165 bin lira harcanarak tamir edilmiştir.
Ulu cami çevresindeki esnaf tarafından Ulu caminin bahçesinde, musalla taşının olduğu yerde güneş saati bulunduğu ifade edilmiştir. Ulu caminin avlusuna mermer döşeme yapılırken bu güneş saati de kaldırılmıştır
Kaynak: yereltarih.tr.gg/Tav
Fotoğraflar: Mustafa Gürelli
