TATAR CAMİ – TURGUTLU -MANİSA
Turgutlu İlçe merkezinde Albayrak Mahallesi Piyaleoğlu Caddesi, Koyun sokak ile Sağlık sokağın kesiştiği köşededir.
Giriş kapısı üzerindeki kitabeye göre H. 1025 /M. 1609-10 Osmanlı Dönemi eseridir.
KİTABESİ:
Esas ismi Zat Ağa Namı-ı diğer Tatar Camii Şerifi İnşası hicri tarih sene 1025 (M. 1609-10) Tamir tarihi sene 1115 (H) (M. 1699-1700)
İkinci tamir tarihi sene 1368 Pazar Câmî-î Şerif imamı Eyüb 10 Şubat 1949 (Bu kitabeyi 10 Şubat 1949’da Pazar Camii imamı Eyüp yazmıştır. )
Bugünkü durumuna göre kareye yakın dikdörtgen planlı olan yapı, orijinalde kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Güneyde kare planlı ve üzeri tromplarla geçilen kubbe ile örtülü (harim) ibadet mekanı ile kuzeyde payeler ile duvara doğu-batı, kuzey-güney doğrultusunda atılan kemerlerle üçe ayrılmış ve üzerleri pandantiflerle geçilen kubbelerle örtülmüş son cemaat yeri olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Daha sonradan yapının doğusuna yapılan kuzey güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ek bölüm ve son cemaat yerine eklenen bölümle bugünkü görünümünü kazanmıştır. Ayrıca yapının batı cephesinin kuzeyinde dışa beş cepheli kaidesiyle bir minare yer almaktadır.
İbadet mekânının güneyinde, eksende yarım yuvarlak mihrap nişi, batı köşede minber vardır. Kuzeyinde eksende giriş kapısı ile buna simetrik yanlarda birer pencere bulunmaktadır. Doğu ve batıda ise eksene simetrik birer pencere yer almaktadır. Ancak, doğuya eklenen bölüme geçmek amacıyla doğuda ki pencereler açılarak kapıya dönüşmüştür. Doğudaki ek bölümün güneyi sağır tutulurken, doğusunda dört pencere, kuzeyinde ise eksende bir kapı ve iki pencere yer almaktadır.
Son cemaat yerinde de, orijinal bölümün güneyinde eksende kapı, buna simetrik birer yarım yuvarlak mihrabiye nişi ile birer pencere vardır. Kuzeyde ise kemerlerle dışarı açılmaktadır. Batısında ise çokgen kaideli minarenin kapısı bulunmaktadır. Doğuda ise sonradan eklenen bölüm yer almaktadır. Bu bölümünde doğusunda bi pencere, kuzeyinde ise kemerli bir açıklık, güneyinde ise bir kapı ile bunun iki yanında birer pencere dikkati çekmektedir.
Yapının kuzeyinde, ek bölümle birlikte dışarıya yuvarlak kemerlerle açılan son cemaat yeri ile bunların üzerini örten kubbeler görülmektedir. Güney cephede hiçbir açıklık bulunmamaktadır. Doğu cephede yuvarlak kemerli dört alt, dörtte üst seviye penceresi bulunmaktadır. Batı cephede ise eksene simetrik yuvarlak kemerli birer alt seviye penceresi ile üstte eksende yuvarlak kemerli bir üst seviye penceresi görülmektedir. Cephenin kuzeyinde beş cepheli minare vardır. Beş cepheli minare kaidesinin cephelerinin üst kısmında sivri kemerli nişler bulunmaktadır. Çokgen kaidenin üst kısmı pahlanarak pabuçluğa, oradan silindirik gövdeye, gövdeden de üç sıra mukamaslı şerefe altına ve tek şerefeye geçilmektedir. Minare petek kısmı ve konik külah ve âlemle sonlanmaktadır. Cephenin üst kısmında ise her cephesinde yuvarlak kemerli pencereler bulunan sekizgen kasnak ile kubbe yer almaktadır. Kasnağın her cephesinde yuvarlak kemerli birer pencere ile çapraz eksenlerdeki cephelerin pencerelerinin iki yanında birer atkı kemer görülmektedir.
Son cemaat yerinin güneyinde eksende dışa hafif taşkın dikdörtgen giriş kapısı, kapının üzerinde inşa ve onarım kitabeleri ile dikdörtgen mükebbire açıklığı ve metal şebekeli korkuluğu vardır. Kapını iki yanında yarım yuvarlak yuvarlak kemerli nişler ile bunların yanında yuvarlak kemerli birer pencere dikkati çekmektedir.
Son cemaat yerini doğusunda ise bugün alttaki daha büyük olan yuvarlak kemerli bir ah ve bir üst seviye penceresi bulunmaktadır.
İbadet mekânının güney duvarında eksende yarım yuvarlak ve
yuvarlak kemerli mihrap nişini iki yanında bitkisel süslemeli başlıklı birer sütun, bunların üzerinde ise basık kemerli bir alınlık, alınlığın içinde kitabe ile kitabeyi ve alınlığın üst kısmında da görülen kıvrık dallı bitkisel süsleme görülmektedir. Doğu köşede vaaz kürsüsü, batı köşede minber yer almaktadır. Doğu duvarında eksene simetrik ve ek bölüme açılan yuvarlak kemerli iki açıklık ik eksende üst seviyede bir pencere vardır. Batı duvarda ise eksene simetrik yuvarlak kemerli birer alt seviye penceresi ile eksende üst seviyede yuvarlak kemerli bir pencere bulunmaktadır. Doğudaki ek bölümün doğu duvarında yuvarlak kemerli dört alt, dörtte üst seviye penceresi, kuzeyinde eksende dikdörtgen bir kapı ile bunun iki yanında yuvarlak kemerli birer pencere dikkati çeker. Bu bölümün üzeride beton üç küçük kubbe ile örtülmüştür. Yapı içten ve dıştan tamamen sıvalı ve boyalı olduğu için malzeme ve teknik hakkında bilgi edinilmemektedir. Yapıda süsleme sadece giriş kapısı üzerinde ve mihrap alınlığında yazı, yine mihrap alınlığı ve üzerinde bitkisel süsleme olmak üzere iki tür süsleme görülmektedir. Yapı oldukça sade tutulmuştur.
KAYNAK: MANİSA KÜLTÜR VARLIKLARI ( HAKKI ACUN)
