PİR HÜSEYİN CAMİ – SARAYÖNÜ – KONYA

Konya İli, Sarayönü İlçesi, Yukarı Mahalle Pir Hüseyin Bey Caddesi’nde yer alan Büyük Cami olarak da bilinen eser, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 23.09.1992 tarihinde tescil edilerek koruma altına alınmıştır.

Birçok onarım geçiren camii H.811 (M.1408)’de yaptırılmıştır. Yapının yapım tarihi ile ilgili M.Zeki ORAL’ın ‚Turgutoğulları Eserleri- Vakfiyeleri. adlı makalesinde iki sıra beşer ahşap sütunun üç sahına ayırdığı harim, ahşap tavan, küçüklü büyüklü pencereleri, moloz taştan yapılmış beden duvarları, müezzin mahfili ve minberi H.1310 (M.1894) yılında Sarayönü zenginlerinden Hacı Abdullah Ağa’nın delaletiyle yaptırılan bölümler olduğundan bahsetmektedir.

1944 yılında da camiye minare eklenmiştir ki caminin bu tarihlerde de onarım geçirdiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Oral, caminin ilk banisi olan Pir Hüseyin Bey zamanına ait olan mihrabın çok güzel olduğunu belirtirken, caminin önünde duran eskiden yazlık bölüm mihrabı olan lahit kapağı kenarlarında Lafza-ı Celâl ve ayetlerle ‚Onun tarihi 811’dir.. cümlesinin yazılı olduğundan bahseder. Caminin H.811’de yaptırıldığını yazan bu tarihin önemli olduğunu ve camii kapısında önceden yazılı olan bir kitabenin olduğunu ve bu kitabede de Sarayönü şark köylerindeki mezraa öşürlerinin vakfedildiğini; merhum Silleli Said Beyin notlarından öğrenildiğini ve kitabenin bugün yerinde mevcut olmadığını belirterek caminin imam ve hatip beratlarından ilk banisinin de Pir Hüseyin Bey olduğundan bahsetmektedir. Bazı araştırmacılara göre ise camii M.1200 yılına tarihlendirilmektedir.

. Bir dönem yaz aylarında kullanılan, günümüzde avluda sergilenen taş mihrabın çok katlı silmeli derin nişi vardır. Nişin üzeri mukarnas kavsaralı olarak tasarlanmış olup, üst ve yan bordürlerde yazı kuşakları yer almaktadır. Bu yazı kuşaklarında; Lafza-i Celâl ve ayetlerle ‚Onun tarihi 811’dir.. Kenarlarda ise ‚ Ay buraya nur saçmıştır dostlar burada sevinçle ibadet edecektir, düşmanlar görsün. Yazılıdır

Pir Hüseyin Bey Camii, avlu duvarı ile çevrili olup kuzeybatısında sonra eklenen yapı ve batı cephesinin güneyinde şadırvanı ile bahçesinde eski yaz aylarında kullanılan mihrabı ve mimari parçalar bulunmaktadır.

Avluya güney ve batısındaki ka Caminin güney cephesinde altta iki büyük pencereler ile üstte iki tane dikdörtgen formlu bir tane de dairesel formlu tepe pencereleri, doğu cephede altta dikdörtgen formlu beş pencere üstte aynı formda üç tepe penceresi, kuzey cephede ise altta iki büyük üstte iki tepe penceresi dikdörtgen formlu olarak harimi aydınlatmaktadır.

Yapının batı cephesinin kuzeyinde yer alan minaresinin giriş kapısındaki kitabesinden yapıya 1944 yılında eklendiğini anlamaktayız. Kare kaideli, silindirik formlu, tek şerefeli ve külah örtülü minare alemle sonlanmaktadır.

Kapı girişi üzerinde 1944 tarihi yazılıdır. Onun üzerindeki kartuşta ise ‚La İlahe İllallah Muhammedün Rasulullah. yazılıdır. Hemen yanındaki kare pano içerisinde de ‚Bismillahirrahmanirrahim. yazılıdır. Ahşap kapısı üzerinde tablalarda ise kıvrım dal ve çiçek motiflerle bitkisel süslemeli olarak tezyin edilmiştir.

Yapıya çift kanatlı ahşap bir kapı ile girilmektedir. Kenarları siyah mermerden olan ahşap kapı dikdörtgen formlu olarak üzerinde yatay ve dikey olarak yerleştirilmiş geometrik formda tablalı olarak tasarlanmıştır. Kapı üzerindeki iki ayrı panodaki kitabelerde;

Sağ pano’da ‚- La İlahe İllallahül Melikul Hakku’l Mübin.

Sol pano’da ‚-Muhammedün Resulullah Sadıkul Va’dül Emin. yazılıdır.

KAYNAK: SARAYÖNÜ SEMPOZYUM NOTLARI