KURŞUNLU CAMİ – SİVRİHİSAR / ESKİŞEHİR

    İlçe merkezindeki cami Şeyh Baba Yusuf tarafından yaptırılmıştır. Kitabesine göre inşa tarihi 898/1492’dir. Sivrihisarlı Şeyh Baba Yusuf’un İstanbul’daki II. Bayezid Medresesi’nin açılışını yaptığı, Bayezid Camii’nde ilk cuma namazında açılış dersi verdiği belirtilir. Sivrihisar’da doğan Baba Yusuf, doğduğu yere istinaden kaynaklarda “Sivrihisârî” lakabıyla anılmaktadır. Ayrıca, Sultan II. Bâyezîd Han’la Yusuf-ı Sivrihisari arasında yapılan babalık ve oğulluk akdinden sonra, Bayezid Han’ın ona “Baba” diye hitap ettiği ve bundan dolayı Yusuf-ı Sivrihisari’nin “Baba” lâkabıyla da anıldığı halk arasında söylenmektedir.

    Kurşunlu Camii ve çevresi Kutsal bir alan ve ilahi bir mekândır. Camiinin dünyanın en büyük medresesi İrfaniye Medresesi’nin yanında olması, kutsal emanetleri bulunması gibi çok önemli detaylar sayesinde uzun yıllar Hac öncesi ve sonrası ziyaret edilen kutsal bir alan olmuştur.  Ayrıca 50 metre yakınında Seyyid Mahmud Suzani Külliyesi ve önemli kabirler 40’lar camisi denilen Ak Cami de hemen yanı başındadır.

   Bina plan olarak tek kubbelidir. Üç kubbeli bir son cemaat yeri ve sağında bir minaresi vardır. Son cemaat cephesi ve minare, kesme tastan, diğer kısımları kesme taş üç sıra tuğladan inşa edilmiştir. Son cemaat yeri ince iki yan duvarın uzantısıyla ve kare seklinde iki yığma ayaktan meydana gelmiş ve üç kubbelidir. Son cemaatin yan duvarlarında ikişer niş vardır. Cümle kapısı az çıkıntılı ve sivri kemerli bir niş içindedir. Kitabe bu nişin üzerindedir. Duvar kalınlıkları son cemaat duvarında 1. 32 m. diğer duvarlarda 1. 48. olarak ölçülmüştür.

   Harim, 12. 80 x 12. 95 m. ebadındadır. Mihrap duvarı hariç, her duvarda beşerli üç sıra pencere vardır. Kubbe kasnağı da on iki kenarlı olup 12 pencerelidir. Bütün pencere kemerleri, içte ve dışta yuvarlatılmıştır. Kubbe kasnağındaki iç pencereleri yanlarında, alçı sütuncuklar ve üstlerinde yuvarlak alçı kemerler mevcuttur. Bu alçı işleri ve pencerelerin yuvarlanmalarının, yakın zamana ait olduğu aşikârdır. Yan duvarlarda 150 cm. genişliğinde birer niş vardır. Minare kapısı sağda diptedir. Mihrap az çıkıntılıdır. Beş kenarlı nişi, bursa kemerli bir tahfif kemeri içindedir.

   Tahfif kemeri üzerinde sağda ve solda kabaralar vardır. Mihrap nişi sekiz sıra bademlidir. Köşelerde kum saatli ve örmeli sütuncukları vardır. Minber ahşaptan ve basittir.

Kasnak başlangıcından sonra, gayet uzun ve dik baklavalı bir pabuç gelmektedir, iki simim arasındaki gövde on altı kenarlıdır. Minare şerefesi helezonik yivlidir.

    KİTABE: Kapı üzerindeki sivri kemerin üstünde üç bölümlü üç satır halindeki kitabesi Arapçadır. Bozuk bir sülüs hattı ile yazıldığı gibi Arapçası da bozuktur.

1 – Buniye Baba Yusuf Camian / Rıdaullahi teala raciyen / Lem teci fi arsahüd –dehri saliken

2 – Yesekahü fi midmarihi Farisan / Yesirru likail yevmellezi / Fihi abdeke rakian ve saciden

3 – Kale kudsi fi tarihi / Ve men dahelehu kane aminen / Sene semanin ve tis’in ve semaniye. H. 898

   “Baba Yusuf Allah rızasını ümid ederek bu camiyi yaptı. Asrında böyle biri gelmedi. Süvari atını sulasın, secde eden kulunu da Allah cemaliyle mesrur kılsın. Kudsi tarihini şöyle düşürdü: Kim ona girerse emniyette olacaktır. M. 1492”

9.40 m. uzunluğunda olan dört adet kabir bulunmaktadır. Kabir taşları mevcut olmasına rağmen, silik olduğundan okunamamıştır.

    Camini yanındaki türbede Şeyh Baba Yusuf’un babası Halil Hoca ve oğlu Veli Hamdi Baba’nın kabri bulunmaktadır.

    Kurşunlu Camii klasik üslubu ve nispetli gövdesi ile mahalle arasında sıkışmasına rağmen üzerinde durulması gereken bir eserdir. Bu cami, 1343’de Hoca Osmanoğlu Hoca İbrahim’in yaptırmış olduğu mescidin yıkılıp genişletilen yerine yaptırılmıştı.

   Dr. Cahit Baltacı Bey Kitabı Mahbub’un müellifi olan Sivrihisarlı Baba Yusuf’un İstanbul II. Bayezid Medresesi’nin açılısını yapağını zikretmektedir. Bayezid Camii’nde ilk Cuma namazında açılış dersini de yapmıştır.

KAYNAK: SİVRİHİSAR BELEDİYESİ