GÜMRÜKÇÜ OSMAN PAŞA CAMİİ – ARAPGİR – MALATYA

Arapgir İlçesinin Osmanpaşa Mahallesinde yer alır. Arapgir Çayının hemen yanı başında inşa edilmiş ve tek kubbeli, aynı zamanda tek minaresi olan tipik bir Osmanlı çağı yapıtıdır.20 x 18,90 boyutunda kısmi kare plan gösteren camiye bir dış avlu portalinden girilir. Camii dış duvarlarının tümü düzgün kesme taştan örülmüştür. Camii kurulduğu arazi göz önünde tutularak yan duvarları kalın payandalarla takviye edilmiştir. Yan duvarlarda üçer, ön ve arka duvarlarda ikişer pencere vardır. İki katlı olarak yapılan pencere kafeslerinde sade bir ağaç işçiliği göze çarpar. Camii’n kubbesi dıştan yalancı sütunlarla doyurulmuş kasnak üstüne oturtulmuştur. Kasnak üzerinde dört pencere vardır. Camii’n son cemaat yeri ise tamamen ahşaptan inşa edilmiş olup iki katlıdır. Ahşap olan son cemaat kısmının tavanını sekiz sütun taşır ve sekiz bölüme ayırır. Her bölüm geometrik desenlerle tezyin edilmiştir. Son cemaat yerinin sağında ahşap merdiven ye alır. Ana mekâna son cemaat yerini ortalayan bir kapıdan girilir.Asıl mekân kare olup üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbe oldukça yüksek tutulmuştur. Ana giriş üstünde iki katlı ince yuvarlak balkon ve korkulukları olan mahvil ahşaptır. Adı geçen kısımlar üzerinde zengin kalem işçiliği görülür. Kubbe içi tezyinatı harap durumdadır (sonradan onarılmıştır). Mihrap, ana girişin tam karşısına düşer. Mihrap nişinin etrafı bordürlerle çevrilmiştir. Mihrap hücresini tam ortadan kesen zincir motifleri görülür. Mihrabın alınlık kısmında ise madalyonlar içerisinde tokmak şekilli doldurma tezyini vardır. Ayrıca alınlıkta iki bordür arasında yaldızlı taç vardır. Mihrap hücresi içine kalem işi bir kandil işlenmiştir. Nişin üzerinde ise yaldız harflerle bir sıra kûfi yazı vardır. Mimberi mermer türü bir taştan yapılmıştır. Alınlığındaki kitabede hicri 1229 tarihi yazılıdır. 1939 Erzincan depreminden etkilenen Camii’n çatlayan batı duvarı sonradan onarılmıştır. Camii’n minaresi, son cemaat yerinin doğusunda inşa edilmiştir. Pabuç ve şerefesinin alt kısmı ince görünümlü, milimli küçük kemercikle içeri dönük olarak işlenmiştir. Gövdesi 16 köşelidir.Camii duvarları üzerinde üç ayrı kitabe vardır. I. Kitabe 1229 Hicri tarihli olup avlu girişi üzerindedir. II. Kitabe Hicri 1209 tarihli olup avlu girişinin sağındadır. Bu kitabede “Kuyucubaşıların Osman Ağanın validesi İmmi gülsüm Hatunun hayratıdır” yazmaktadır. III. Kitabe ise ana giriş üzerinde, Hicri 1228 tarihlidir.

Kaynak: Malatya Kültür Envanteri