GUCÜR CAMİ -TİRE / İZMİR

Karakadı Külliyesi’nin güney doğusunda yer alan Gucur Cami’nin Gucur Bey vakıflarından olduğu, Gucur Baba’nın da Horasanilerden olduğu bilinmektedir.
Zaviye, Leyse Camii’nde olduğu gibi sekizgen planlı bir imara uygun olarak inşa edilmiştir. Zaviyenin batısında yer alan üniteler yıkılmış olup, mescit görevi gören ana giriş bölümü ile doğu tarafındaki minaresi ayaktadır.
Gucur Camii, Vakıflar İzmir Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilip 2007 yılında restorasyonu tamamlandı.
Tire vakıflarına ait eski eser fihristinde Gucur Camii, Aydınoğulları yapıtları arasında geçmekte, banisinin Tireli bilginlerden Şeyh Ahmet Ağa olduğu söylenmektedir. Bu kişi ise 1625’te öldüğünden yapının XVI. yüzyıl sonuna ait olması gerekmektedir. Halbuki nitelikler yönünden XIV. Yüzyıl sonu ya da XV. yüzyıl başından kaldığı düşünülebilir.[1] Tire Şeriye Sicili (Cilt 24, H.1504 / M.1886) kaydında “Aydın Vilayeti dahilinde Medine-i Tire mahallatından ma Seydi İpekçiler Mahallesi’nde vaki Gucur nam sahibülhayrın bina ve inşa kardeşi olan Gucur Camii Şerifi” ifadeleri bulunmaktadır. Vakıf kaydında ise “Gucur Efendi Camii” kaydı varsa da, ne 1530 yılı Tapu Tahrir Defterleri’nde, ne de Evliya Çelebi’de Gucur Camii adı yer almaktadır.[2] 1985 yılında onarım görmüştür. Vakıflar İzmir Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilip, 2007 yılında restorasyonu tamamlanmıştır. Cami günümüzde ibadete açık şekildedir.
Cami; harem, son cemaat yeri ve minareden oluşmaktadır. Sekizgen haremin içte, iki düz kenarları arasındaki açıklık 7.00 m’dir. Köşelerde tromplarla oturan kubbeyi dışarıdan alaturka kiremit kaplı bir çatı örtmektedir. Çok köşeli mihrabın üstünde yuvarlak bir pencere açılmıştır. Sekizgen kenarlarından doğu yönüne bakan ikisinde altta ve üstte sivri kemerli birer pencere yer almaktadır. Karşı yöndekilerin üstünde de gene birer sivri kemerli pencere vardır.[3] Caminin kuzey cephesinde birer süslü sütun bulunmaktadır. Son cemaat yeri üst örtüsü yoktur. Kemerlerde uzun tuğlalar kullanılmış son cemaat yerinin kemerler arasında kalan yüzeylerine ise tuğlalar süslü motifler meydana getirecek biçimde dizilmişlerdir. Minare kaidesi sekizgen haremin kuzeydoğu köşesinden bitişmiştir. Girişi dışarıdandır. Minare kaidesinde ince taş sıralar göze çarpar. Üçgen küpten yukarısı tüm tuğladandır. Mihrap, çok yalın olan caminin en süslü öğelerinden biridir. Camideki ana yapı malzemesi değişik biçim ve büyüklükteki moloz taşlardır. Devşirme malzeme olarak kullanılan sütunların üçünün başlığı değişik, birinin ise kaidesi kare biçimlidir.
KAYNAK: TİRE KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTERİ Gucur Camii (Zaviye)