BİRGİ KARAOĞLU CAMİİ – ÖDEMİŞ / İZMİR
1762 yılında inşa edilen Karaoğlu Camii, Birgi’de Osmanlı Mimarisinin görüldüğü önemli eserlerden birisidir. 1 ana kubbe ve 3 küçük kubbeden oluşan camiinin, Mihrap ve minberin bulunduğu yer mermer, pencere ve kapı sistemleri ise ahşaptır. Kesme taş yapının ağırlıklı olarak kullanıldığı camide genellikle sade motifler görülür. Moloz taştan yapılmış, kare planlı, iki yarım kubbe ile destekli merkezi kubbeli bir camidir.
Devşirme sütun ve sütun başlıkları olan üç kemerli açık revaklı son cemaat yeri, üç kubbe ile örtülüdür. Girişin üzerinde müezzin mahfili yer alır. Revak duvarlarında ve camii içinde boyalı yazılar ve motifler bulunur.1762’den bu yana 2 kere yenileme çalışmaları yapılan camii günümüzde turizme ve ibadete açık olarak hizmet vermektedir. Camiinin kuzey tarafında bulunan şadırvanda yine camii mimarisine uygun şekilde inşa edilmiş ve bu şekilde mimari üslupta bütünlük sağlanmıştır.
Karaoğlu Mustafa Efendi tarafından 1782 yılında yaptırılmış olan bu caminin avlusunda kubbeli bir şadırvan ile Karaoğlu ailesine ait hazire yer alır.
VAAZ KÜRSÜSÜ
Birgi’nin Sarı Bey Mahallesi’nde Karaoğlu Mustafa Efendi tarafından 18.yüzyılın sonlarında, dikdörtgen planlı olarak duvarları moloz taş ile tuğla kırıkları örgülü ve üzeri kubbeyle örtülü biçimde inşa ettirilen Karaoğlu Camii’nin mermerden yapılan vaaz kürsüsü eşsiz güzelliktedir. Camiyle aynı dönemde yapılan ve yapının tamamlayıcı öğeleri arasında yer alan minber ve vaaz kürsüsü döneminin süsleme anlayışını yansıtmaktadır. İlk kez bu çalışmada, detaylı olarak tanıtılan vaaz kürsüsü, iç mekânın doğu duvarının güney ucuna doğru gelecek şekilde duvara sabitlenmiştir. Vaaz kürsüsüne istiridye kabuğu formu, meyve tabağı, perde motifi, Selvi ağacı ile S ve C kıvrımlarından oluşan Batılılaşma dönemi süsleme unsurları birlikte işlenmiştir. Bu süslemelerin tamamının vaaz kürsüsünde görüldüğü ender örneklerden biri olarak Türk-İslam Sanatı’ndaki vaaz kürsüleri arasında farklı süsleme anlayışıyla ayrıcalıklı bir yere sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu vaaz kürsüsü, Birgi’deki Batılılaşma dönemi süsleme repertuarının en belirgin örneklerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Karaoğlu Camii’nin vaaz kürsüsündeki Batılılaşma döneminin süsleme repertuarı, hem İstanbul’da genellikle dönemin çeşme, sebil, mezar taşı gibi çeşitli eserlerinde, hem de İstanbul dışındaki örneklerinde görülen uygulamalarıyla benzer üslupta işlenmiştir.
