AZERİLER (ŞİRVANLI) CAMİİ – AMASYA
Amasya Mehmet Paşa Mahallesi, Şehrin merkezinde, ana yol kenarında ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü karşısında bulunmaktadır.
Kendisi de Karabağlı olan Şeyh Hacı Mahmut Efendi tarafından, Azerbaycan’ın Karabağ ve Şirvan şehirlerinden yollanan yardımlar ve yine buralardan gelerek Amasya’ya yerleşenlerden toplanan yardımlarla 1873-1895 yılları arasında yaptırılmıştır. Amasya’daki camilerin çoğu bir devlet adamı ya da yine devletin ileri gelenlerinden biri tarafından yaptırılmışken, Şirvanlı Camii bir mürşidin, Mir Hamza Nigari’nin adına, sevenleri ve müridlerince yaptırılmıştır. 1886 yılında Harput’ta vefat eden Mir Nigari Hazretleri’nin cenazesi, vasiyeti üzerine sonradan Amasya’ya getirilerek burada bir evin arsasına defnedilmiş ve söylendiği üzere Şeyh Hacı Mahmut Efendi öncülüğünde toplanan yardımlarla mezarın üzeri bir türbeyle örtülerek yanına da bir cami yaptırılmıştır.
Cami kare planlı, tek kubbeli ve tek minarelidir. Yapımında kesme taş ve moloz taş malzeme birlikte kullanılmıştır. Kuzey cephesinde dört sütunlu, üç gözlü bir son cemaat yeri bulunur. Klasik sütun başlıklarının üzerindeki sivri kemerler kırmızı ve beyaz mermer kullanılarak süslenmiş, bu bölümün üzeri üç küçük kubbeyle örtülmüştür. Beyaz mermerden yapılmış giriş kapısındaki işçilik ve motifler Türk mimari anlayışında yapılmamıştır.
Türbe, caminin doğu cephesinde yer alır ve camiye bitişiktir. Yine kare planda yapılmış türbeye caminin içinden büyük bir kemerli kapı açılır. Camiyle aynı mimari özellikleri gösterir. Sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Türbenin bitişiğinde dört lahit mezarın bulunduğu bir de hazire vardır. Bezemesiz olan lahitlerin birinin mermer başlığı bitkisel kabartma süslüdür.
