MAKEDON ORTODOKS KİLİSESİ – OHRİD / MAKRDONYA
Makedon Ortodoks Kilisesi – Ohri Başpiskoposluğu veya kısaca Makedon Ortodoks Kilisesi (MOC) veya Ohri Başpiskoposluğu (AO), Kuzey Makedonya’da otosefal bir Doğu Ortodoks kilisesidir. . Makedon Ortodoks Kilisesi, Kuzey Makedonya üzerinde dini yargı yetkisine sahip olduğunu iddia ediyor ve Makedon diasporasında da temsil ediliyor. Makedon Ortodoks Kilisesi’nin başpiskoposu Üsküp Metropoliti ve Ohri ve Makedonya Başpiskoposu Stefan Veljanovski’dir.
1959’da, Sırp Ortodoks Kilisesi’nin Kutsal Meclisi, tarihi Ohri Başpiskoposluğunun restorasyonu olarak, o zamanki Sosyalist Makedonya Cumhuriyeti’ndeki Makedon Ortodoks Kilisesi’ne özerklik verdi; MOC, Sırp Ortodoks Kilisesi ile birleştirildi ( SOC) SOC’nin bir parçası olarak. 1967’de, Ohri Başpiskoposluğunun kaldırılmasının iki yüzüncü yıldönümünde, Makedon Kutsal Meclisi tek taraflı olarak Sırp Ortodoks Kilisesi’nden otosefali ilan etti. Sırp Meclisi kararı kınadı ve din adamlarını bölücü olmakla kınadı. Bundan sonra, Makedon Kilisesi 55 yıl boyunca hiçbir ana akım Doğu Ortodoks kilisesi tarafından tanınmamıştı.
Makedon Ortodoks Kilisesi, 2022’de resmi olarak ana akım Doğu Ortodoks cemaatine yeniden entegre edildi. 9 Mayıs 2022’de Ekümenik Patrikhane, MOC’yi cemaate kabul etti ve Kuzey Makedonya’yı kanonik bölgesi olarak tanıdı. Aynı yılın 16 Mayıs’ında, Sırp kilisesinin MOC’nin 1959 statüsüne göre Sırp kilisesinin özerk bir parçası olarak restore edildiğini belirtmesiyle Sırp ve Makedon kiliseleri arasındaki ayrılık sona erdi. 24 Mayıs’ta SOC, MOC’nin otosefalini tanıdığını duyurdu. Haziran 2022’de Sırp Ortodoks Kilisesi, MOC’ye resmi olarak otosefali verdi ve Ekümenik Patrikhane, MOC’yi resmi olarak meşru bir otosefali kilise olarak tanıdı. 22 Haziran’da Bulgar Ortodoks Kilisesi MOC ile yeniden birleşti.
TARİH
Birinci Bulgar İmparatorluğu’nun düşüşünün ardından, Bizans İmparatoru II. Basil, Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin otosefali statüsünü kabul etti ve sınırlarını, piskoposluklarını, mülklerini ve diğer ayrıcalıklarını belirledi. Başpiskoposluk, Bulgaristan’ın Bizans Teması’nda Ohri’de oturuyordu ve 1019’da otosefal Bulgar Patrikhanesi’nin rütbesinin düşürülmesi ve Konstantinopolis Patrikhanesi’nin yargı yetkisine tabi kılınmasıyla kuruldu.
1767’de Ohri Başpiskoposluğu Osmanlı yetkilileri tarafından kaldırıldı ve Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi’ne katıldı. Bulgar Milli uyanışı sırasında Osmanlı Makedonya’sında Rum Patrikhanesi’nden ayrı bölgede bir Bulgar kilisesinin restorasyonu için çalışmalar yapılmış ve 1870 yılında Bulgar Eksarhlığı kurulmuştur. Üsküp ve Ohri piskoposluklarının Hıristiyan nüfusu, 1874’te ezici bir çoğunlukla eksarhlığa katılma lehinde oy kullandı ve Bulgar Eksarhlığı, Makedonya bölgesinin çoğunun kontrolünü ele geçirdi. Bazıları tarafından, özellikle Ohri Başpiskoposluğunun kendisini restore etmek için, en önemlisi Üsküplü Theodosius tarafından başarısız girişimlerde bulunuldu.
Vardar Makedonya’nın 1913’te Sırbistan’a katılmasının ardından, Bulgar Eksarhlığı’nın bazı piskoposlukları Sırp Ortodoks Kilisesi tarafından zorla ele geçirildi. Bölge, I. ve II. Dünya Savaşları sırasında Bulgaristan tarafından işgal edilirken, yerel piskoposluklar geçici olarak Bulgar Eksarhlığı’nın kontrolüne girdi.
Makedon din adamlarının ilk modern meclisi 1943’te Ohri yakınlarındaki Izdeglavje köyünde yapıldı. Ekim 1944’te Makedon Ortodoks Kilisesi’nin örgütlenmesi için bir girişim kurulu resmen kuruldu. 1945’te ilk ruhban sınıfı ve halk meclisi bir araya geldi ve Ohri Başpiskoposluğunun bir Makedon Ortodoks Kilisesi olarak restorasyonu için bir karar aldı. 1919’dan beri Vardar Makedonya’daki tek kilise olan Sırp Ortodoks Kilisesi’ne teslim edildi. Karar reddedildi, ancak 1958’de ikinci sinodda sunulan daha sonraki bir karar, 17 Haziran 1959’da Sosyalist yetkililerin baskısı altında Sırp Ortodoks Kilisesi tarafından kabul edildi. Makedon Dimitrija Stojkovski, Dositheus adıyla ilk Ohri başpiskoposu ve Makedonya Metropoliti olarak atandı.
KENDİNİ İLAN EDEN OTOSEFALİ
Ohri Başpiskoposluğunun kaldırılmasının iki yüzüncü yıl dönümü olan 1967’deki üçüncü sinodunda, Makedon Kilisesi otosefali (tam idari bağımsızlık) ilan etti. Sırp Kilisesi piskoposları kararı kınadılar ve din adamlarını bölücü olmakla suçladılar. Tanınmaya yönelik müteakip tüm çabalara rağmen, Makedon Kilisesi’nin otosefali, SOC’nin muhalefeti nedeniyle diğer kanonik Doğu Ortodoks kiliseleri tarafından tanınmadı.
Yugoslavya’nın dağılmasından bu yana (1990’lar), Sırp Patrikhanesi Makedon Kilisesi üzerindeki kontrolünü yeniden sağlamaya çalıştı.
Daha sonraki olaylar zinciri, bir tarafta Sırp Ortodoks Kilisesi ve kısmen Sırp hükümetini, diğer tarafta Makedonya hükümeti tarafından desteklenen MOC’yi içeren karşılıklı suçlamalar ve olaylardan oluşan bir kısır döngüye dönüştü. Makedon tarafı, Jovan’ı bir hain ve Sırp kuklası olarak görüyordu. Jovan, kilisesine karşı devlet destekli yeni bir medya kampanyasından şikâyet etti. Hükümet, örgütüne kayıt olmayı reddetti ve ona karşı ceza davası açtı. Tutuklandı, piskoposluğundan uzaklaştırıldı ve ardından ülkeden sınır dışı edildi ve daha sonra 18 ay hapis cezasına çarptırıldı ve “son derece sınırlı ziyaret hakları” ile hapse atıldı.
Buna karşılık, Sırp Kilisesi, Makedon delegasyonunun, 2 Ağustos[16] tarihindeki Makedon ulusal bayramı İlinden’in (kelimenin tam anlamıyla Aziz İlyas Günü anlamına gelir) olağan kutlama yeri olan Prohor Pčinjski manastırına girmesine izin vermedi. ASNOM’un Birinci Oturumu gerçekleştirildi. Makedon sınır polisi, Sırp rahiplerin ülkeye ruhban kılığında girmesine sık sık izin vermiyordu.
12 Kasım 2009’da Makedon Ortodoks Kilisesi resmi ismine “Ohri Başpiskoposluğu”nu ekledi ve armasını ve bayrağını değiştirdi. Bu isim değişikliği, MOC’nin kendisini Ohri Başpiskoposluğunun halefi olarak ilan etmesinin bir yoluydu.
TANIMA ÇABALARI
Kasım 2017’de Bulgaristan Ulusal Televizyonu, MOC’nin Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin Kutsal Sinoduna gönderdiği ve Makedon Ortodoks Kilisesi’nin tanınması için müzakere talep eden bir mektubun içeriğini duyurdu. Mektup, Başpiskopos Stefan Veljanovski tarafından imzalandı. Diğer şeylerin yanı sıra mektupta şunlar belirtildi: “Bulgar Ortodoks Kilisesi – Bulgar Patrikhanesi, Ortodoks Kilisesi’nin birliğini ve gerçek ruhani ve pastoral ihtiyaçları dikkate alarak, Makedon Ortodoks karşısında restore edilmiş Ohri Başpiskoposluğu ile eucharistic birlik kurmalıdır. Kilise”. 27 Kasım’da Bulgar Patrikhanesi’nin Kutsal Meclisi, Makedonya’nın ana kilisesi olması önerisini kabul etti ve statüsünün tanınması için çalışmayı kabul etti. Sırp Kilisesi, Bulgaristan’ın Makedon Kilisesi’nin “anası” olma kararına şaşırdığını ifade etti.
14 Mayıs 2018’de Bulgar Ortodoks Kilisesi, Makedon Ortodoks Kilisesi’nin Ohri Başpiskoposluğunun kuruluşunun 1000. yıldönümünü kutlayan şenliklere katılma davetini reddetme kararı aldı. Ayrıca kutlamaya bir temsilci göndermeyi de reddettiler.
Mayıs 2018’in sonlarında, Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi, Üsküp’ten Ohri Başpiskoposluğunun kanonik statüsünün incelenmesi talebini kabul ettiğini duyurdu.
13 Ocak 2020’de Ekümenik Patrik Bartholomew, Kuzey Makedonya başbakanı Oliver Spasovski ve selefi Zoran Zaev’i kabul etti. Ekümenik Patrikhane’nin açıklamasına göre, “Ziyaretin amacı, ülkenin dini sorununu incelemekti. Görüşmede konunun önceki aşamaları ele alındı.”[29] Ortodoks Kilisesi ve Makedon Ortodoks Kilisesi, ülkenin dini sorununa karşılıklı olarak kabul edilebilir bir çözüm bulmak amacıyla ortak bir toplantı yapacak. Eylül 2020’de Kuzey Makedonya Devlet Başkanı Stevo Pendarovski, Ekümenik Patrik’ten MOK’u tanımasını isteyen bir mektup yazdı.
TANINAN OTOSEFALİ
24 Mayıs 2022’de azizler Cyril ve Methodius’un bayramı hem MOC-OA primatları hem de Üsküp’teki Sırp Ortodoks Kilisesi’nin başkanlık ettiği bir ayin sırasında, Sırp Kilisesi Patriği Porfirije inananlara “Kutsal Sırp Ortodoks Kilisesi Meclisi, Makedon Ortodoks Kilisesi’nin isteklerini oybirliğiyle karşıladı ve otosefalliğini kabul etti ve tanıdı.” MOC Ana Kilisesi’ni Ekümenik Patrikhane olarak kabul etti.
5 Haziran 2022’de Belgrad’da SOC ile MOC arasında İlahi Ayin kutlaması sırasında Sırbistan Patriği Porfirije, Başpiskopos Stefan’a bir tomos otosefali verdi.
Aynı gün, Başpiskopos Stefan, kilise kanununa göre, sadece Ekümenik Patrikhane tarafından verilen otosefali tanıdığını belirtti. MOC’nin ertesi gün yaptığı resmi açıklamada, SOC’den aldığı belgeyi yalnızca bir “otosefali tavsiyesi […]” olarak gördüğünü açıkladı.
10 Haziran 2022’de İstanbul’a yaptığı bir ziyarette, Başpiskopos Stefan’a Konstantinopolis Kilisesi ile kanonik ve dini birliği onaylayan Patriklik ve Sinodal Yasası verildi.12 Haziran’da Ekümenik Patrik Bartholomew ve Başpiskopos Stefan, Phanar’daki St. George Kilisesi’nde İlahi Ayini kutladılar. Bu ayinde Kuzey Makedonya Hükümeti’nden bir delegasyon hazır bulundu: Kuzey Makedonya başbakanı Dimitar Kovačevski, Dışişleri Bakanı Bujar Osmani, Savunma Bakanı Slavjanka Petrovska ve İçişleri Bakanı Oliver Spasovski; Genel Sekreter Maximos Charakopoulos liderliğindeki Parlamentolar Arası Ortodoksluk Meclisi delegasyonu da hazır bulundu. Bu ayin sonrasında Kovačevski, Ekümenik Patrik tarafından özel bir dinleyici kitlesinde kabul edildi; Kovačevski, Ekümenik Patriğe MOK’u tanıma kararından dolayı teşekkür etti ve Patrik’in böyle yaparak tarihi bir adaletsizliği düzelttiğini belirtti.
22 Haziran 2022’de Bulgar Ortodoks Kilisesi MOC ile cemaat kurdu. 25 Ağustos 2022’de Rus Ortodoks Kilisesi MOC ile cemaat kurdu. Kilisenin otosefali, 9 Şubat 2023’te Rumen Ortodoks Kilisesi tarafından tanındı.
Kaynak: Vikipedi, özgür ansiklopedi
