DERVİŞ AĞA (ÇUKUR ) MEDRESESİ – ÖDEMİŞ) / İZMİR
İzmir ili Ödemiş ilçesi Birgi beldesinde bulunan Derviş Ağa Medresesi kitabesinden öğrenildiğine göre Derviş Ağa tarafından 1657 yılında yaptırılmıştır. Darülhadis, Çukur Medrese isimleri ile de tanınan bu medrese L planlı olup, medrese hücrelerinden beşi batı kanadında ikisi de güney kanadında bulunmaktadır. Ayrıca medresenin güneybatı köşesinde de dershaneye yer verilmiştir.
Kesme Kayrak taşı, mermer, tuğla ve moloz taştan yapılan medrese hücrelerinin üzerleri küçük kubbelerle, dershanenin üzeri de merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Duvar örgüsünde taş tuğlalar almaşık bir düzende kullanılmıştır. Sonraki dönemlerde duvarlar sıvanmıştır. Hücrelerin önündeki payeler üzerine yuvarlak kemerlerle bağlanmış revakların üst örtüsü günümüze gelemediğinden örtü sistemi konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Hücrelerin günümüze gelen kalıntılarından anlaşıldığına göre içlerinde niş ve ocaklar bulunduğu, avluya ve dışa birer pencere ile açılmıştır.
Medresenin dershanesi kare kaideli olup, üzeri kasnaklı kubbe ile örtülüdür. Dışa iki kenarında birer pencere ile açılmıştır. Buraya yuvarlak kemerli, taş lentolu bir kapıdan girilmektedir. Günümüzde oldukça harap olan bu medresenin yapım malzemelerinin ve tekniğinin gösterdiği çeşitlilik nedeniyle ayrı bir önemi bulunmaktadır. Bununla beraber doğal etkenlerden büyük ölçüde etkilenmiştir.
Bazı resimler restorasyon firmasından alınmıştır.