GAZİ CAMİİ – BURDUR

   Bina, Çeşmadamı Mah. Gazi Caddesi No. 40 Burdur/Merkez’de 30. pafta, 472. adada yer almaktadır.

  Cami, halk arasında Çiloğlu Cami adıyla bilinmektedir. Burdur’un eski camilerden olan yapı 1914 yılındaki depremde yıkıldıktan sonra 1916 yılında hayırseverler tarafından yeniden inşa edilmiştir. İlk inşa tarihi ile ilgili herhangi bir kitabe veya bilgi mevcut değildir123. Ancak yapının minberinde H. 1204 / M. 1789-1790 tarihi yazmakta ve bu tarih minberin, caminin ilk inşasından olma ihtimalini akla getirmektedir124. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 09.11.2007 tarih ve 1972 sayılı karar ile tescillenmiş125 olan cami, son olarak 2008 yılında onarım görmüştür. Yapı, günümüzde ibadete açıktır.

MİMARİ ÖZELLİKLERİ

   Cami güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda 14.5×9.33 m. ölçülerinde dikdörtgen plânlıdır

(Plân 2). Yalnızca minarede ve caminin kuzey cephesinin bir bölümünde Burdur’a özgü kesme taş görülmektedir.

   Yapının 14.5 m. uzunluğundaki doğu cephesinin kuzey kısmına denk gelen noktada 1.60 m. genişliğinde yatay dikdörtgen pencereler son cemaat yerini aydınlatmaktadır. Alt sırada 1.15 m. ölçülerinde dikey dikdörtgen formlu pencere açıklıkları vardır. Üstte ise mahfili aydınlatan demir parmaklıklarla kapatılmış dikey dikdörtgen pencere açıklığı bulunmaktadır.

 9.33 m. ebadındaki güney cephede 1.17 m. genişliğinde dikey dikdörtgen formlu iki pencere açıklığına yer verilmiştir.

   Batı cephede üstte kare formlu, altta 1.02 m. genişliğinde iki adet dikey dikdörtgen pencere açıklıkları bulunmaktadır. Kuzeybatı köşeye yerleştirilmiş tek şerefeli bir minaresi vardır.

Köşeleri pahlı iki kademeli kare kaideden çokgen gövdeye geçiş pabuçla sağlanmaktadır. Şerefe altı süslemeli olan minare kurşun kaplı külahla sonlandırılmıştır.

   Kuzey cephede kapı açıklığının doğusunda alt ve üst kat sırasında birer pencere açıklığına yer verilmiştir. Kapı açıklığının kemerin üzengi hattından aşağı kısımda iki kanatlı kapı açıklığı bulunmaktadır. Mahfile denk gelen kemer yatay ve dikey ahşap çıtalarla bölünmüş ve bu alana pencereler yerleştirilmiştir. Kapı açıklığının yüzeyi kare, yatay ve dikey dikdörtgen formlu panolara ayrılmıştır.

   Caminin çift kanatlı ahşap kapısından geçiş sağlandığında doğuda üç basamaklı merdivenle sonradan yapılmış 2.62×3.20 m. ebatlarındaki mekân kuzeyden, güneyden ve doğudan birer pencere açıklığı ile aydınlatılmaktadır. Bu mekânın kuzeyinden merdivenlerle mahfile ulaşılmaktadır.

    Harime 1.31 m. ebadındaki çift kanatlı ahşap kapıyla ulaşılmaktadır. 11×8.85 m. ebatlarındaki harim mekânı, doğu duvarında 1.02 m. genişliğindeki dikey dikdörtgen formlu iki pencere açıklığıyla aydınlatılmaktadır.

   Mihrabın taç kısmı yatay olarak iki bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde dikdörtgen pano yüzeyinde bir ayet yazmakta ve her iki yanında süslemeler bulunmaktadır. Kendi içerisinde profillendirilen ikinci kısım boş bırakılmıştır. Tepelik kısmı iç içe geçmiş üçgen alınlıkla sonlandırılmıştır. Mihrabın doğu ve batısında 1.16 m. genişliğinde iki pencere açıklığı bulunmaktadır.

    Güneybatı köşeye yerleştirilmiş 2.72 m. ebadındaki ahşap minberin, kaide kısmı yatay dikdörtgen panolara ayrılmıştır. Süpürgelik kısmında dört kare pano içerisinde süslemeli yuvarlak kemer formları oluşturulmuştur. Aynalık kısmı kare, yatay ve dikey dikdörtgen panolara ayrılmış olup merkezinde bitkisel süslemeye yer verilmiştir.

   Korkuluğun yüzeyi bitkisel süslemelidir. Geçit kısmındaki kemer ile süpürgelik kısmındaki kemerler benzer özellikler göstermektedir. Minber kapı alınlığının yüzeyinde yazıya yer verilmiştir. Taç kısmı yarım daire formunda yapılmış ve yüzeyi bitkisel süslemelidir. Köşk kısmı sade tutulmuş ve alçı bir külahla sonlandırılmıştır.

    Harim, ahşap ters tavanla örtülüdür. Kare tavan göbeği yüzeyinde bitkisel süslemelere yer verilmiştir.

   Harimin kare tavan göbeğinde, altı yapraklı çiçek ile onların etrafını çevreleyen ve diğer çiçekleri birbirine bağlayan yapraklara yer verilmiştir.

YAZI

    Mihrabın taç kısmının ilk bölümünde dikdörtgen pano yüzeyinde sülüs hatlı bir ayete yer verilmiştir. Mihraptaki üçgen alınlığın merkezinde “Allah ve Maşallah” yazmaktadır.

Minber kapı alınlığında “Kelime-i Tevhid” ve Osmanlıca H. 1204 tarihi bulunmaktadır.

MALZEME VE TEKNİK

   Dikdörtgen plânlı yapı su basman seviyesine kadar taş sonrasında bağdadi tekniğinde inşa edilmiştir. Cami, kiremitle kaplı üç yönden pahlı kırma çatı ile örtülüdür. Saçak altı ahşapla kaplanmıştır. Cepheler içten ve dıştan sıvalıdır. Camide minberdeki süslemeler oyma tekniğinde yapılmıştır. Mihrap alçı malzemeden; kapı, minber ve tavan ahşaptan yapılmıştır.

KAYNAK: BURDUR MERKEZDE YER ALAN CAMİLER ( Düriye BEYAZ )

FOTOĞRAFLAR: MUSTAFA GÜRELLİ