PÜR NEFES ÇELEBİ ÇEŞMESİ – ARAP ALANI – MANİSA

Çeşme, Arap alanı (Defterdar Mahmut Efendi) Camisi avlusunun kuzeydoğu kösesinde yer almaktadır.

Sonraki bir dönemde çeşmenin yan cepheleri ve arka cephesi avlu duvarı ile çevrelenmiştir. Depolu, tek cepheli dikdörtgen prizma gövdeli çeşme 313 cm. genişliğinde, 415 cm. derinliğinde ve 371 cm. yüksekliğindedir. Yapının tek

cephesine işlev kazandırılmıştır. Deposu avlu içindedir ve büyük bölümü toprak altındadır. Çeşmenin üzerinde geriye doğru eğimli betonarme bir örtü yer almaktadır. Betonarme örtünün hemen altında düzgün kesme taşların pahlanmasıyla hafif çıkıntılı saçak yer alır.

104 cm. derinliğinde 190 cm. genişliğinde gemi teknesi kemerli bir nişe sahip olan çeşme eski fotoğraflarında sıvalıyken 2006 yılında sıva raspası yapılarak kullanılan malzemeler ortaya çıkartılmıştır. Ön cephede tamamen düzgün kesme tas kullanılmış, doğu yüzünde ise iki sıra tuğla bir sıra taş kullanılarak almaşık duvar örgüsü oluşturulmuştur. Ayrıca taşlar arasına dikine konulmuş

Tuğlalar yer almaktadır. Yatay kullanılan tuğlalar 33 cm. uzunluğunda ve 4 cm. kalınlığında, dikey kullanılan tuğlalar 22 cm. uzunluğunda 4 cm. kalınlığındadır. Çeşmenin batı cephesi sıvalı olduğu için kullanılan malzeme hakkında bir bilgiye sahip değiliz.

Ön cephede, kemer üzengi hattının hemen üzerinden itibaren köselikler ve alınlık dikdörtgen seklinde çökertilmiştir. Kemerde iki renkli taş almaşıklığı dikkati çekmektedir. Çeşme nişi dip duvarının tam ortasında 86 cm. x 68 cm. boyutunda devşirme, mermer Bizans korkuluk levhası ayna taşı olarak yerleştirilmiştir. Ayna tası üzerinde yüzeysel kazıma tekniği ile yapılmış geometrik ve bitkisel örneklerin bir arada kullanıldığı süsleme vardır. Ortada kazınarak meydana getirilmiş eşkenar dörtgen bulunmaktadır. Eşkenar

dörtgenin alt ve üst ucunun iki yanına kenarlarına bağlanmış düğümlü madalyonlar yer almaktadır. Madalyonların içine çarkıfelek ve altıgenden oluşmuş süsleme islenmiştir. Alttaki motifler tahribattan dolayı seçilememektedir.

Eşkenar dörtgenin merkezinde çeşmenin lüle deliği vardır. Ayna tasının iki yanında sivri kemerli iki niş yer almaktadır.

Çeşme nişi yan yüzlerine, 60 cm. x 40 cm. boyutunda mermer ayna taşları yerleştirilmiştir. Bu panolarda silmelerle yüzeysel bir Bursa kemeri oluşturulmuş, tam ortalarına ise etrafını yüzeysel bir lale motifinin çevrelediği lüle delikleri açılmıştır. Bugün bu lüle deliklerinden de su akmaktadır. H. Acun, bu panolarda yer alan iki boğumlu pirinç lülelerden bahsetmektedir. Fakat günümüzde bu lüleler günümüze ulaşamamıştır.

Çeşmenin tas yalağı orijinal olup içten oval bir plana sahiptir. Nis dip duvarının üst kesiminde yer alan kitabelik kare formludur. Günümüzde yerinde olmayan kitabenin transkripsiyonu şöyledir:

Beli hazih-il çeşme-i mübarek sahib-ül hayr el Hacı Pir Nefes bin Latif….. H. 995/ M. 1586.

Bu kitabeye göre H.Acun kitabenin doğru okunduysa çeşmenin H. 995/M.1586 tarihinde, Pür Nefes Çelebi öldükten sonra onun adına oğulları ya da yakınları tarafından yaptırılmış olabileceğini belirtmektedir.

KAYNAK: Sipil’den Manisa’ya Ab-ı Hayat Manisa Çeşmeleri