ŞEYH MERZİBAN TÜRBESİ – ZARA – SİVAS

Sivas ilçelerinden Zara’ya 5 km. uzaklıkta Tekke Köyü’ne girerken yolun sağında yer almaktadır. İki mekândan oluşan yapıda üç kitabe bulunmaktadır. Bunlardan ikisi giriş mekânında yerde, diğeri ise asıl türbe binası giriş kapısı üzerindedir. Yerde duran 1207 H (1792–1793) ve 1307 H (1889–1890) tarihli olanlar tamir kitabeleridir. Asıl türbe girişi üzerindeki Arapça kitabenin tarih sırası kesin okunamadığından tarihleme yapmak zor olmaktadır. Ancak, türbedarın çevre sakinlerinin ve İbrahim Aslanoğlu’nun Türk Folklor’unda belirttiğine göre, 706 H (1306) tarihinde Şeyh Merzuban ölmüştür. XIV. Yüzyıl başlarında yapıldığı intibaını veren türbenin planlı mimari üslubu da bu ihtimali kuvvetlendirmektedir. Sekizgen planlı asıl türbe binasının kuzeydoğu kenarının önünde hazırlık mekanı olduğunu sandığımız kare planlı bir yapı bulunmaktadır. Duvar kalınlığı 0,80 metre olan bu bölüme 0,60 m. Açıklığında ve pek fazla yüksekliği bulunmayan bir kapı ile girilmektedir. Hazırlık mekânının üzerini örten kubbeye geçişler köşelerde üçgen pandantifler aracılığı ile sağlanmaktadır. Asıl türbe binasına dikdörtgen çerçeveli, üzerine dört satırlık Arapça kitabesi bulunan bir kapıdan girilmektedir. Yaklaşık 1,50–1,60 m. Kenarları olan sekizgen planlı türbenin üzerini tek kubbe örtmektedir. Kubbeye geçişler köşelerde üçgenler aracılığıyla sağlanmıştır. Sekizgenin güney kenarında pek fazla derinliği olmayan (0,30 m.) yüzeysel, daire kesitli bir niş halinde mihrabı bulunmaktadır. Sekizgen doğu ve batı kenarlarda kubbe eteğine yakın bir yerde, dikdörtgen çerçeveli mazgal pencereler ile içerisi aydınlanmaktadır. Türbenin ortasında, üç metre boyunda Şeyh Merzuban Hazretlerine ait olduğu söylenen büyükçe bir sanduka yer almaktadır. İnceleme yaptığımız 1981 yılında onarımı hala devam ediyordu. Eski resimlerinden ve de bahçesinde yerlere dökülmüş malzemelerden; binanın üstü sekiz kenarlı bir çatı ile örtülü ve yeşil sırlı tuğla kiremitle kaplı olduğu anlaşılmaktadır. Bugün ise kubbenin üstü saçla kaplanmış durumdadır. Asıl türbe binasının beden duvarları dıştan günümüz inşaatlarında kullanılan hazır sıva sıvanmıştır. Köşeler dışa çıkıntılı, duvar yüzleri ise 0,10 m. derinliği olan birer niş durumundadır.

KAYNAK: KÜLTÜR PORTALI