TALAS – KAYSERİ

Kiçi Talas – Kiçi Köy, Uluğ Talas – Yukarı Talas vs. bu benzerliklerden sadece birkaç tanesidir. Ancak XIX. yüzyılda Kayseriyi ziyaret eden Edmund Naumann isimli seyyah, Talas adının Latince kökenli Kutsal Savaş anlamına gelen “Mutalaste” adından dönüştüğünü öne sürmüştür.

Temiz havası, bol su kaynakları ve yemyeşil bahçeleriyle ünlü Talas ilçesi yaz aylarında Kayserililer için ideal bir sayfiye yeridir.           

KAYSERİ`NİN SAYFİYE YERİ: TALAS

Talas ilçesi Kayseri’nin merkez ilçelerinden biridir. İl merkezine uzaklığı 7 km’dir. Güneyinde Tomarza ilçesi kuzeyinde Melikgazi ilçesi doğusunda Bünyan ilçesi, batısında yine Melikgazi ilçesi ve Hacılar ilçesi bulunmaktadır.

1907 öncesi Kayseri Livasına bağlı bir kasaba iken 1907’de belde teşkilatı kurulmuş ve 1911 de Kayseri’ye bağlı bir bucak olmuştur.1987’de 3392 Sayılı Kanunla İlçe olmuştur. 23.07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu gereğince Talas ilçesi merkez ilçe olmuş ve 4 köy mahalleye dönüşmüştür. Bunlar Cebir, Akçakaya, Çatakdere ve Yazılı köyleridir. Şu anda Talas’a bağlı 12 köy bulunmaktadır.

    İlçe, Erciyes Dağı’nın eteğinde yer alır. Talas Ali Dağı’nın kuzeybatısında tepelik bir alanda kurulmuştur. Daha sonra Ali Dağı’nın kuzeyinde düz alanlarına doğru hızla yayılmıştır. Bugün ise bu düz alanda modern bir kent görünümündedir ve hızla gelişmektedir. Yerin yapısını teşkil eden taşların büyük kısmı volkanik büstlerle kaplıdır. Ancak kuzey batısı Ali dağının yamaçlarından sürüklenen yamaç bozlarıyla örtülmüştür. İlçe’nin Denizden yüksekliği 1100 metredir.           

   Akarsu ve gölü yoktur. Aşağı Talas ortalama 1100 metre rakıma sahip bir vadi, Yukarı Talas 1191 metre rakımlı bir plato görünümündedir. İlçenin güneydoğusunda 2000 metre yüksekliğinde Ali Dağı bulunmaktadır. Ali Dağı Erciyes Dağı’nın püskürtmesi sonucu oluşan volkanik bir dağdır.   

    Kışları soğuk ve kar yağışlı yazları ise sıcak ve kurak geçer. Yağmur genellikle İlkbahar ve Sonbahar mevsiminde yağar. İlçe’de orman bulunmamaktadır Bitki örtüsü olarak çayır, mera ve otlaklarla kaplıdır. İlçe’nin Cebir, Çömlekçi ve Kepez Köylerinde Yaylalar bulunmaktadır.

2000 Yılı Nüfus Sayımı sonuçlarına göre merkez nüfusu 34.879, köylerin nüfusu 20.630 olup, toplam nüfus 55.509’dur. Yıllık nüfus artış hızı şehir merkezinde binde 27.15, köylerde ise -7.86 olup, toplamda ise 12.67 nüfus artışı görülmektedir.

   İlçe merkez nüfusunun çoğu memur, işçi ve emeklidir. Köyler ise genel ekonomik faaliyet, çiftçilik ve hayvancılık ve inşaat işçiliğidir. İlçe halkının büyük bir kısmı daha önce çiftçilikle uğraşmış ancak sulama suyunun yetersiz olması ve hızlı kentleşme sonucu tüm ekili alanların konutlarla dolması nedeniyle çiftçilik ekonomik faaliyet olmaktan çıkmıştır. İlçede küçük çaplı mobilya atölyeleri, hazır giyim üzerine kurulmuş tekstil fabrikası bulunmaktadır.        

   İlçe merkezinde 1 Genel Lise, 1 Anadolu Lisesi, 1 çok Programlı Lise, 1 Kız Meslek Lisesi, 1 Özel Lise, 10 ilköğretim okulu, kasaba ve köyler 19 ilköğretim okulu, İlçe merkezinde 5, köylerde 4 tane anasınıfı bulunmaktadır. İlçe okullarında öğrenim gören 12126 öğrenci ve 468 kadrolu öğretmen görev yapmaktadır.

İLÇENİN TARİHİ

Talas, Orta Asya’da eski bir Türk Şehri’nin de adı olup, o şehirde yaşayan boylardan birinin Selçuklular zamanında gelerek bu bölgeye yerleşmesiyle birlikte, bölgenin bu adı aldığı düşünülmektedir. 1180 yılında Talas’ın 500 hanelik bir Türk köyü olduğu, kaynaklarda belirtilmektedir.

Bölge tarih boyunca sırasıyla:

• M.Ö (1500–510 ) yılları arasında Mazakların,
• M.Ö( 510–335) yılları arasında Kapadokyalıların egemenliğinde iken, M.Ö 335 yılında İskender’in istilasına uğramıştır.
• M.Ö( 312–37) yılları arasında Kayrusların,
• M.Ö 37 yılından sonra M.S.1127 yılına kadar önce Romalıların sonra da Bizanslıların yönetiminde kalmıştır.
• 1127 yılında bölge Danişmentlerin eline geçmiştir.
• 1169 yılında Anadolu Selçukluların idaresine geçen bölge, 1243’de Moğol istilasına uğramıştır.
• Anadolu Selçuklularının yıkılmasından sonra, önce Eratna sonrada Kadı Burhaneddin Devleti’nin yönetimine giren bölge 1398 yılında Kadı Burhaneddin’in ölümüyle Osmanlı yönetimine bağlanmıştır.
• 1402 Ankara Savaşı’ndan sonra Karamanoğullarının hâkimiyetine, 1467 yılında tekrar Osmanlıların egemenliğine girmiştir.
• 1510 yılından itibaren İran Hükümdarı Şah İsmail’in baskısına maruz kalan Ermenilerden bir kısmı (80–90 hane kadarı) Talas çevresine yerleştirilmiş ise de Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu müteakiben bu yöredeki Rumlar Yunanistan’a, Ermeniler de muhtelif ülkelere göç etmişlerdir.
• 1907 öncesi Kayseri Livasına bağlı bir kasaba iken, 1907’de belde teşkilatı kurulmuş ve 1911’de Kayseri’ye bağlı bir bucak olmuştur.

1987’de, 3392 Sayılı Kanunla ilçe olmuştur. 

COĞRAFİ YAPISI

İlçe, Kayseri’nin güneydoğusunda ve İl merkezine 7 km. mesafede Erciyes Dağı’nın eteğinde yer alır.

• Kuzeyde Melikgazi,
• Kuzeydoğusunda Bünyan,
• Güneydoğusunda Tomarza,
• Güneybatısında Develi ve
• Batısında Hacılar ilçeleri ile komşudur.

Rakımı 1100 metre, yüz ölçümü 455,94 km2 dir. Engebeli bir coğrafi yapıya sahiptir. Aşağı Talas ortalama 1.100 metre rakıma sahip bir vadi, yukarı Talas ise 1.191 metre rakımlı bir plato görünümündedir. İlçenin güneydoğusunda yer alan ve 2.000 metre yüksekliğindeki Ali Dağı, Erciyes Dağı’nın püskürtmesi sonucu oluşan bir volkanik dağdır.

İlçede orman, akarsu, göl, boğaz, gedik, geçit ve plaj yoktur.

Bitki örtüsü olarak çayır, mera ve otlaklarla kaplıdır. Yedi yaylası(Erciyes-Çallıyurt, Çömlekçi-Güzelce, Cebir-Dadalı,  Kadıyurdu, Güzelce 2, Şekerpınar, Kepez-Elmalı) bulunmaktadır.

İlçe sınırları içerisinde Derevenk vadisi yer almaktadır. Derevenk Vadisi, Talas ilçesi ile Tavlusun arasındaki uzunca bir vadidir. Türkçe “dere” ve Ermenice kilise anlamına gelen “venk” kelimesinden adını almıştır.                

İDARİ YAPI VE NÜFUS

1911 yılında Kayseri’ye bağlı bir bucak iken, 1987 yılında 3392 Sayılı Kanunla ilçe olmuştur. İlçeye bağlı 1 Merkez Belediyesi ve 12 köy varken 30 Mart 2014 tarihinde yapılan yerel seçimlerden sonra 12 köyümüzde mahalleye dönüşmüş olup, ilçemizin toplam 33 mahallesi mevcuttur.

İlçenin 2018 yılı TÜİK verilerine göre, genel nüfusu 157.695’dür.

KÜLTÜR VE TURİZM

Talas Belediyesinin ilçede turizmin geliştirilmesi ve ilçenin tanıtımına yönelik olarak 2004 yılından beri Ali Dağı’nda gerçekleştirdiği yamaç paraşütü Türkiye ve Dünya Şampiyonaları ile yelken kanat şampiyonaları Ali Dağı’nı “Uluslararası Yamaç Paraşütü ve Yelken Kanat Uçuş Merkezi”  haline getirmiştir. Belediyemizin sokak sağlıklaştırma ve tarihi evlerin yenilenmesi anlamında etkili çalışmaları olmuş, bu eserler İlçemize kazandırılmıştır.

Talas İlçe sınırları içerisinde Kiçiköy ve Mevlana Mahallesinde bulunan bilgi evleri haftanın 6 günü kütüphane olarak hizmet vermektedir. Belirli zamanlarda bu mekânlar da çeşitli kurslar düzenlenmektedir. Kadın kültür merkezlerinde de kurs, konferans, kermes, seminer, eğitim faaliyetleri, sosyal ve kültürel etkinlikler düzenlenmektedir.

İkinci Bahar evlerinde yaşlı ve emeklilerin dinleneceği mekânlar oluşturulmuştur.

İlçede 116 park- bahçe, 102 çocuk bahçesi, 1 stadyum, 2 kapalı spor salonu bulunmaktadır. 

EKONOMİK YAPI

 İlçe merkezinde ziraata uygun arazinin kentleşme sonucu giderek azalması ve sulama suyunun yeterli miktarda olmaması sebebiyle tarım gerilemektedir.

Sulanabilir arazilerde meyve, sebze kısmen de yonca ve slajlık mısır üretimi yapılmaktadır. Kuru ziraat olarak da genelde hububat, yemeklik baklagiller, patates, korunga ve fiğ üretimi hâkimdir.

İlçede rakımı 1100–1200 m olan yerlerde elma, armut, kayısı, zerdali, erik, badem, vişne, kiraz ve ceviz yetiştiriciliği yapılmaktadır.

İlçede hayvancılığın önemli bir kısmı büyükbaş olup, kısmen küçükbaş ve özellikle son yıllarda özel sektör işbirliği ile kümes hayvancılığı önemli bir atılım içerisine girmiştir. Kayseri genelinde faaliyette bulunan kümes hayvancılığı işletmelerinin önemli bir kısmı ilçemiz sınırları içerisinde bulunmaktadır.Ayrıca İlçemiz Endürlük Mahallesinde bulunan at çiftliklerinde (3 adet ) at bakıcılığı yapılmakta ve spor amaçlı olarak at biniciliği gibi hizmetler verilmektedir. 

İlçede  yumurtacı  toplam 6 kanatlı işletme bulunmakta olup, bu işletmelerin kapasitesi yıllık 168.000 adettir.  Ayrıca İlçemizde 1 adet kuluçkahane mevcut olup, 18.000.000 adet/yıl kapasiteyle çalışmaktadır. Bunun yanı sıra köylerimizde aile tipi işletmelerde de yaklaşık 3.000 adet köy tavuğu bulunmaktadır.

Kaynak: Kayseri Valiliği