SAĞANCI KÖYÜ – BERGAMA

    Sağancı Mahallesi Bergama’nın güney batısında yer alır. Doğuda Ovacık, güneyde Süleymanlı, kuzeyde Pınarköy Mahalleleri ile çevrilidir. İlçe merkezine uzaklığı 15 km’dir. Ekonomisi tarıma dayalı olan Sağancı Mahallesi’nde zeytin, zeytinyağı, bamya ve buğday yetiştiriciliği ile uğraşılmaktadır. Orman kenarı niteliğindeki 80 rakımlı Sağancı Mahallesi; 316 nüfus, 132 hane sayısına sahiptir.

   Köyün kuruluş tarihi ile kesin bir tarih belli olmamasına rağmen Vehbi Günay Hocamızın Bergama ile ilgili araştırma tezinde Köyde 16 yy. Türk yerleşkesi olduğundan bahsetmektedir.

Bergama Arapoğulları voyvodalık dönemi de ise(1724/1774) ,son voyvoda İbrahim Ağa’nın 1774 yılında Kâhyası Sağancı’lı Veli tarafından öldürülmesinden bahseder. Sağancılı Veli’nin doğumu 1730 civarı olduğu tahmin ediliyor.

 1776/1831 tarihleri arası Bergama voyvodası Karaosmanoğullarıdır.

Hacı Ömer Karaosman oğlu zamanında Bergama’da ekonomik haraketlilik başlamış. Ömer Ağa İzmir’deki yabancı tüccarlar tarafından iyi ilişkiler yürütmektedir. Bölgede Birçok çiftlikler kurmuş olup Çiftlik çalışanlarının büyük bir kısmı Girit, sakız adasından getirilmiş Rumlardan oluşmaktadır.

Köyün bu tarihlerde resmi kayıtlarda bahsedilmeye başladığını görüyoruz

  Köyde ilk Zeytinyağı fabrikası Dimtrios I. Agalios Evergexias tarafından kurulmuş olup şimdiki köy meydanı sağ tarafında bulunan Eski depoların bulunduğu yerde.

       I. Agalios bölgenin en büyük zeytinyağı tüccarı olup I. Abdülhamit(1876/1909) zamanında Osmanlı devleti ile anlaşma yapmış;

Midilli, Ayazment ve Sağancı ve civarının yağlarını İstanbul’a pazarlamakta olduğunu. Zeki Arıkan’ın Midilli/İstanbul Z. Yağı anlaşmaları makalesinden anlaşılmaktadır. O dönem Z. yağı yemeklik olarak kullanıldığı kadar CAMİLERİN ve mahyaların aydınlatmasında kullanılmakta idi İstanbul büyük bir yağ sıkıntısı çekmektedir. Bergamalı z. yağı tüccarları daha yüksek fiyatla yurt dışına ya satmaya başlamışlardır. Yıllık ürün düşük olduğu gerekçesi ile İstanbul’a yağ sevkiyatı durunca Padişah, Bergama Voyvodasına mühümme kaydı ile ferman yazmış;

   Hâsıl olan zeytinyağının, Hilaf-ı ferman, mugayyir-i rıza, ecnebiye satıldığı duyulmuş olup zeytinyağının İstanbul’a sevkinin sağlanmasını emretmiştir.

Bergama Voyvodası’da Makaron iskelesinden yüklemesi yapılan gemilere bir devlet görevlisi bindirmiş. Gemi rotası İstanbul olarak belirlenmiştir.

        I. Agalios’un konağı da fabrika karşısındaki konak olup konak duvarına yapılan yaptırdığı çeşme kitabesinde ise I. Agalios’un Sağancı köyüne armağanıdır. Yazmaktadır. (1898)

        1890 yıllarında Midilli’li z.yağı tüccarı Perikles Lukov- Mihali Karamitos; Köye gelerek şimdiki fabrikayı inşaa etmişlerdir. Daha sonrada I. Agalis’in fabrika makinalarını satın alarak yeni fabrikaya nakletmişlerdir.

   1840 tarihli nüfus sayımında köyde 55 hane 248 Rum bulunmakta olup Müslüman nüfusuna rastlanmamıştır.

   1892 tarihli nüfus sayımında ise köyde 110 hane 382 yaşamaktadır. %60 Rum.

Köy mezarlığında 2 adet eski mezar taşına rastlanmış olup; Birinin kitabesi okunmamakta olup diğeri ise “sene 1348 Serez muhacirlerinden İbrahim kerimesi Şemsi” yazmaktadır.

  1923 sayımında 452*  1927 sayımında 610*  1935 sayımında 607 KİŞİ YAŞIYOR.

KAYNAK: EMİN URGUN