IRMAK YURDU BADEMLİ – ÖDEMİŞ / İZMİR
Toplam 2 bin 900 nüfuslu Bademli, her mevsim başka güzel. Şirin beldede; tarihi Salih Efendi, Çapanoğlu ve Apbaş mescitleriyle Abdülbaki, Hayrettin Efendi, Kılcı Mehmet Ağa ve Derviş Ağa camileri zengin kültür varlıkları olarak hemen gözünüze çarpıyor. Akdeniz iklim özelliklerine sahip binlerce çeşit bitkinin yetiştiği Bademli, Aydın dağlarından gelen çayların zengin kaynak sularıyla besleniyor. Belediyenin 1990 yılı başında kurup, işlettiği ‘Bademsu’ tesisi ise bunun en güzel örneği. Yakında hizmete girecek olan Bademli barajı, su kaynaklarını daha da zenginleştirecek. Halkının büyük bir bölümünün ekmeğini topraktan çıkardığı beldede, toplam tarım alanı 12 bin dekar civarında. Cenneti andıran yaylalarında ise kestane, ceviz, elma gibi meyvelerle barbunya ve fasulyesi de ünlü. Kaliteli kirazın şöhreti de festivalle yayılıyor.
KÜLTÜREL DOKU
Beldede iğne, dantel ve boncuk oyası, kanaviçe tarzı el işleri de yaygın. Çaputçul, peştamal, pembezar dokumalar ve Keçecilik hala yaşayan meslekler. Bademli, son yıllarda dağcılık ve doğa yürüyüşü kulüplerinin de ilgisini çekiyor. Yamaç paraşütü ise adrenalin tutkunlarının yükselen trendi
TARİHİ YAPI
Önemli tarihi yapıları ve mesire yerleri ile Bademli’nin o kadar çok gezilip, görülecek yeri var ki, bu küçük beldenin bu kadar zenginliğe sahip olmasına sizler de çok şaşıracaksınız.. Bademli’nin tarihi 1327 yılına dayanır. Aydınoğulları Beyliği’nden İbrahim Bahadır’ın, Bodamya Beyi olarak anılmasıyla anılan Bademli adının ‘ırmak yurdu’ anlamındaki ‘Potamia’dan kaynaklandığı yazılır. Potamia adı zaman Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde ‘Bademye’ şekline gelmiş, 1965’te Bademli olarak değiştirilmiş. Eski Türk mimarisinin güzelliklerini yansıtan Bademli evlerin benzerlerini ise ancak Birgi’de görebilirsiniz. Bademli’nin evleri Safranbolu evleri gibi özelliğini korumayı başarmış yapılardır. “Hanay” biçimi inşa edilmiş iki katlı evlerin, yan yana yapılmış odalarının önünde ise iç avluya bakan “çardak” bulunur. ‘Potomia’ kalesini mutlaka görün. Bademli’nin parkları ve mesire yerleri sizlere doğayla baş başa kalabileceğiniz eşsiz bir ortam yaratacak. Tarihe yolculuk etmek isteyenlere ise işte seçenekler…
POTOMİA KALESİ: XIII. Yüzyılda, Bizanslılar ya da Cenevizliler eliyle yapılmış olduğunu sandığımız kale, Pazaryeri köprüsünün doğusunda Selvi çayı ile Aktaş deresinin arasında ve her iki akarsuyun birleştiği noktaya yakın olup, Aktaş denilen yerdedir. Koruma kalesi olarak kullanıldığı düşünülmektedir.
ÇEŞME: Aşıklaroba mahallesinde, yukarı Kabaşlar denilen yerde, Şeyh İbrahim’lerin evinin batı duvarında 1852 yılında yapılmış bir hayrattır. Bugün suyu akmadığı için kullanılmamaktadır. Taş kitabesi ise yıllar önce sökülüp, götürülmüştür.
TÜRBE: Halkın, “Evliyabaşı” dediği yerde 5 mezar bulunmaktadır. Mezarşarın üstünde ise herhangi bir yapı bulunmamaktadır. Söylenceye göre mezarların yaklaşık 690 yıl önce ‘Potamia’ Bizanslıların ya da Cenevizlilerin elindeyken buraya fetih için gelen Türk birliğine ait askerlere ait olduğu sanılmaktadır.
HAYRETTİN EFENDİ CAMİ: Halk arasındaki söylenceye göre, Beydağ’ın ‘Korga’ yöresinden Bademli’ye “Arapbaş” adında bir oymak gelir. Oymağın beldeye yerleştiği yere günümüzde Akçalı Mahallesi adı verilir. Arapbaş oymağı önderlerinin torunlarından Hacı Haliloğlu Hayrettin Efendi tarafından XIII. Yüzyılda çarşının içine yaptırılan bu cami günümüzde tüm heybetiyle ayaktadır.
KILCI CAMİ: Bademli’nin en önemli yapıları arasında gösterilir. Aşıkoba Mahallesi’ndeki bu eşsiz cami iç süslemeleri ve duvar resimleriyle ile adeta göz kamaştırıyor.
SALİH EFENDİ MESCİDİ: 1819’da Yenikahve’de yaptırılmıştır. 1931’de onarım görmüş ve günümüzde ibadete açıktır.
ÇAPANOĞLU MESCİDİ: Çapanoğlu Mustafa Ağa tarafından 1824’de Pazar yerinde yaptırılmıştır. 1946’da ise Kızılcızade Ahmed Ağa tarafından genişletilmiştir.
DERVİŞ AĞA CAMİ: 1849’da Pazaryerinde Hacı Mustafa tarafından yaptırılan cami, sonradan onarım görse de günümüzde ne yazık ki özelliğini yitirmiştir.
APBAŞ MESCİDİ: 1864’de Arapbaşoğulları tarafından yaptırılmıştır. Akçalı mahallesinde bulunan bu tarihi değer de günümüze ulaşamayan yapılar arasında yer almaktadır.
ABDÜLBAKİ CAMİ: 1853’de Yakaçelebi Mahallesinde Baki oğulları tarafından yaptırılmıştır, 1935 ve 1966’da iki önemli restorasyon geçirmiştir.
KADI OTURAĞI: Hayrettin Efendi Cami’nin kuzey bitişiğinde, yaklaşık 200 yıllık bir yapıydı. Yapı gereçleri ise taş, ağaç ve saman karıştırılmış çamurdu. İki odası olan bu yapıda, Osmanlı döneminde kadılar otururlardı. Tarihin derinliklerine gömülen bu eşsiz yapıda, İnce Mehmet Efe’nin kızanları ile birlikte 1907 yılında zaptiyeler tarafından öldürüldüğü kayıtlara geçmiştir.
YÖRESEL YEMEKLER
Bademli’ye gelip de, eşsiz yemeklerini tatmamak olmaz. Keşkek, ekmek dolması, yağlı sulu akıtma, kestirme, ıspanak çorbası, höşmerim, heybeli çorba, yağlı ekmek, sinkonta, ısırgan avukması, pancar turşusu, ıspanak pilavı ve dibile türü yöresel yemekler oldukça farklı tatlar. Saçta pişirilen oğlak etinden yapılan kavurma ise beldenin favorisi. Kabakaşı ve Kalburabastı tatlıları da yemek keyfini tamamlayan unsurlar. Belediye ait Dere restoran ile beldedeki lokantaların fiyat seçenekleri ise oldukça makul.
NASIL GİDİLİR, NERDE KALINIR
Bademli, İzmir’den toplam 120 km uzaklıkta. Özel aracınızla sadece 60 dakika. Eğer toplu taşıma araçlarını tercih ederseniz, İzmir’den tren ve otobüslerle ilk önce Ödemiş’e, ardından minibüslerle yarım saatlik bir keyifli yolculuğun ardından Bademli’ye ulaşabilirsiniz. Bilet ücreti ise 3 buçuk lira. Beldede konaklamak isterseniz, belediyenin yeni yaptırdığı toplam 5 yataklı modern konukevi tüm ihtiyacınızı karşılayacaktır.
KAYNAK : Yeni asır :Ege’nin gizli cennetleri (1) / NADİR UYSAL
