YÜRÜRLER KONAĞI – ÜNYE / ORDU

Bahçe içerisinde yarı kagir, iki katlı bir binadır. Sütunlu taş kapıları ve taş işçiliğiyle bezenmiş sarnıçlarıyla Yürürler Konağı tarihi Ünye evlerinin gelişmiş bir örneğidir. Pitoresk görüntüsünün ardında daha çok İstanbul konaklarını andıran bir çekicilik bulunmaktadır.
Konağın bahçesine iki ayrı cephede bulunan sütunlu taş kapılardan girilmekteyse de bu gün yalnızca İnönü Okulu’na bakan cephede bir kapısı mevcuttur. Paşabahçe’ye bakan diğer kapı iptal edilerek, duvar örülmüştür.
Binanın girişi de çift taraflıdır. Zemin kat ile üst katın girişi ayrıdır. Sonradan zemin kat içeriden merdivenle üst kata bağlanmıştır. 39 Depremi’nde binanın üçüncü katı yıkıldığı için, iki katlı olan binanın üst katına çift merdivenlerden ve sütunlu bir kapıdan girilir. Deprem sonrası yıkılan kata ait sütunlar ve sütun başları muhafaza edilmiş olup, Ünye Müze Evi’nin bahçe kapısında ve restore edilen Paşabahçe Konağında kullanılmıştır. Köşke ait bazı taş işlemeli aksamlar Müze Ev’in bahçesinde sergilenmektedir.
Konağın giriş kısmında, çift merdivenlerin altında, taş işçiliğiyle göze çarpan sarnıç çeşmesi bulunmaktadır. Eski Ünye evlerinin hemen hepsinde bulunan sarnıçların gelişmiş bir örneği de bu konakta bulunmaktadır. Binanın zemin kat odalarından birinde de sarnıç çeşmesi mevcuttur.
Mimari olarak Yürürler Konağı, Ünye’nin eski konaklarıyla benzerlikler taşır. Çift merdivenlerden çıkılan giriş kapısı önünde sundurmalı bir taşlık bulunmakta ve revaklı avluları andırmaktadır. Bahçe ve bina kapıları sütun başlıklarının korint tarzı taş işlemeleri Ünye Taşı’nın ve Ünye’de taş işçiliğinin geldiği seviyeyi göstermektedir.
Konağın iç tasarımı klasik Ünye evlerini andırır. Girişte başlayıp binanın dip kısmına kadar ulaşan uzun bir salon bulunmakta ve salonun her iki yanında odalar sıralanmaktadır. Odalar geniş ve yüksek tavanlıdır. Mutfakta kiler, nurşit, yüklük ve hamam düzeneği mevcuttur.
Zemin katın üst kattan bağımsız olması, orada ev sahiplerine hizmetle yükümlü bir başka ailenin bulunmasındandır.
“Kültür Yolu” ve Yürürler Konağı
Kültür Yolu Projesi’nin yolu bu konaktan geçiyor. Çünkü Ünye ölçeğinde tarihsel doku öylesine bozulmuş ki, elde olanı korumaktan başka yol yok. Yürürler Konağı bu konuda Ünye’nin önde gelen taşınmaz kültür varlıklarındandır.
Yalı Kilisesi’nin bir üst sokağı (Cumhuriyet Caddesi) eskiden yakın bir zamana kadar karşılıklı tarihi evlerin boy gösterdiği eski bir Rum Mahallesiydi. Ortaokul’un arkasındaki Keşaplı Sokak, Ermeni ve Türk evlerinin iç içe geçtiği muhteşem bir kültürel bireşimdi. Burunucu’na kadar uzanan taş evler geçmişte Ünye’nin sahip olduğu tarihsel dokuyu ifade etmekteydi.
Ne yazık ki, projeyi bu kadar geniş tutamayıp rotayı Yalı Kilisesi’nden Yürürler Konağı’na çeviriyoruz. Israrcı çabalarımız sonuç vermiş olmalı ki, rotaya Hacıosmanağa Camii avlusundaki tarihi mezar taşları da eklenmiş. Bu konuda mahalle muhtarımız Sayın Seyhan İhtiyaroğlu’nun girişimleri de etkili olmuştur.
ÜNYE TARİH ARAŞTIRMA GRUBU
A. Kabayel – A.D.Varilci