MERZİFONLU KARA MUSTAFA PAŞA ÇARŞISI – İNCESU / KAYSERİ
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Çarşısı, bugün bir kaç dükkan haricinde kullanımamaktadır. Tarihi çarşıda bugün dükkanını her sabah açan tek esnaf Palancı Yusuf Kocataş ve üniversite mezunu olan oğlu. Unutulmaya yüz tutmuş bir el sanatını özveriyle yaşatmaya çalışarak kürtün (semer) üretmeye devam ediyorlar. Ürettikleri semerlerin amacına uygun olarak kullanımı günümüzde azaldığı için, ürettikleri semerler de neredeyse tamamen turistik eşya niteliğine bürünmüş…
Adana-Niğde-Kayseri ile Nevşehir-Ürgüp-Kayseri’yi birleştiren çağın önemli yollarından İpekyolu üzerindeki kavşakta, İncesu’da 1660 yılında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından bir külliye yaptırılmıştır.
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Çarşısı da, kervansaray, cami, medrese, tabhane ve hamam ile birlikte külliyeyinin yapılarından bir tanesidir.
Kervansarayın batısında 11 metre enindeki sokağın iki yanına yerleştirilmiş sıra dükkanlardan meydana gelen arasta 77.80 metre uzunluğundadır. Sokağın kuzey tarafındaki baş tarafı açıktır. Dere tarafındaki güney ucu ise bir kapı ile sona erer. Zaman içerisinde bu kapı yıkılmış, çarşının güney tarafı tamamen açılmıştır. Ancak DSİ, İncesu deresini duvarlarla kanal içerisine alınca buraya bir köprü yaptırmıştır. Doğuda, kervansaray avlusuna, batıda cami avlusuna açılan diğer ilk kapı külliye binaları arasındaki iç bağlantıyı sağlar. Batıdaki cami avlusuna açılan kapı, külliyenin çevresinde oluşan dolguların yükselmesi nedeniyle kullanılmaz duruma gelmiştir.
Arastanın doğu kanadı orijinal biçimini korumaktadır. Bu kanattaki dükkanların derinliği 5.00 metre, kemer açıklıkları 2.70 metredir. Kuzeyden itibaren 13 dükkan, sonra kervansaraya geçit veren kapı, yine 5 dükkan ve en dipte yola doğru çıkıntı yapan ve aşhane olduğu düşünülen yapı yer alır.
Batı kanadında biri kuzey, üçü güneyde olmak üzere sıra başlarındaki 4 dükkan yıkılmıştır. Bu kanattaki dükkanların derinliği de 5 metredir. Fakat genişlikleri daha fazla tutulmuş, 3.20 metre yapılmıştır. Yıkılanlarla birlikte 19 dükkan vardır.
Cami önünden geçen caddenin kotunun, kervansaray önündeki devlet yolu ile aynı kotu tutması amacıyla yükseltilmesi sonucu arasta sokağı da yükseltilmiş ve bunun sonucu dükkanların zeminleri kemer üzerilerinin hemen altında başlar durumda kalmıştır. Bu yüzden içleri, merkezden 3.05 metre yükseklik göstermekte; ayrıca, arka arkaya üçer kemer atılarak inşa edilmiş olmaları sebebiyle basıklık hissi daha da artmaktadır. Arastanın güney ucunda dükkanlara bitişik olup 14.40 x 9.30 metre ölçülerindeki bölüm, aslında bir aşhane olsa gerekir. İçinde büyük bir ocak bulunan ana mekanın çapraz kemerleri ortadaki tek ayağa binen kaburgalı tonozla örtülüdür. Ana mekana bitişik odalar çok haraptır ve asıl şekilleri bozulmuş durumdadır.
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Çarşısı, bugün bir kaç dükkan haricinde kullanımamaktadır. Tarihi çarşıda bugün dükkanını her sabah açan tek esnaf Palancı Yusuf Kocataş ve üniversite mezunu olan oğlu. Unutulmaya yüz tutmuş bir el sanatını özveriyle yaşatmaya çalışarak kürtün (semer) üretmeye devam ediyorlar. Ürettikleri semerlerin amacına uygun olarak kullanımı günümüzde azaldığı için, ürettikleri semerler de neredeyse tamamen turistik eşya niteliğine bürünmüş… Diğer dükkanlar ise kepenkleri indirilmiş şekilde ya depo olarak kullanılıyor, ya da kapısına belki de hiç açılmamak üzere top kilitler vurulmuş.
İncesu’nun merkezindeki tarihi çarşının kepenkleri indirilmiş dükkanlarının arasında yürürken, kendinizi adeta bir zaman tüneline girmiş gibi hissediyorsunuz; inşa edildiği günkü orjinalliğini hala koruduğu bilinen çarşı, eski günlerine dönmek istercesine, restore edilmeyi bekliyor…
Kaynak: Kayseriden Biz
