DUBAİ (FRAME) ÇERÇEVESİ
Dubai Çerçevesi, Dubai’deki Zabeel Park’ta bulunan bir gözlemevi, müze ve anıttır. Dünyanın en büyük çerçevesi rekorunu elinde tutmaktadır. Binanın yüksekliği 150,24 metre, genişliği ise 95,53 metredir. Bina, esas olarak bir gözlemevi olarak hizmet vermekte olup, kuzeyde eski Dubai’nin ve güneyde yeni kısımların manzaralarını sunmaktadır.
Proje fikri ilk olarak Fernando Donis tarafından ThyssenKrupp ve Dubai Belediyesi tarafından düzenlenen bir mimari yarışma aracılığıyla ortaya atıldı ve uluslararası bir jüri tarafından bir tasarım yarışmasının galibi olarak seçildi. Donis, fikri mülkiyetinin çalındığını ve tasarım için kendisine kredi verilmediğini iddia etti. Son proje, Arcadis NV’nin bir parçası olan Hyder Consulting tarafından tamamlandı. Ocak 2018’de açıldı. Dubai Frame saatte yalnızca 200 ziyaretçi alabiliyor. Her bir artırılmış gerçeklik durağına – Mezzanine seviyesi, Sky Deck seviyesi ve Vortex Seviyesi – yalnızca 20 kişilik gruplar gönderilecek.
Dubai Frame, 150 metre yüksekliğinde ve 93 metre enindedir. Yapımında 9.900 metreküpten fazla betonarme, 2.000 ton çelik ve 2.900 metrekare lamine cam kullanılmıştır. Expo 2020 Dubai logosundan ilham alan bir halka tasarımına sahip Dubai Frame, 15.000 metrekareden daha fazla altın renkli paslanmaz çelik ile kaplıdır.
MİMARLIK YARIŞMASI
Tasarım, 926 teklif arasından 2009 ThyssenKrupp Asansör Uluslararası Ödülü’nün kazananı olarak seçildi. Dünyanın dört bir yanından katılımcılar, “Dubai’nin yeni yüzü”nü tanıtacak bir amblem sunmaya davet edildi. Zabeel Parkı’nın Yıldız Kapısı’nın yakınında yer alıyor ve 150,24 m yüksekliğinde ve 95,53 m genişliğinde.
ThyssenKrupp Asansör Mimarlık Ödülü, ilk olarak 1988’de düzenlenen ve dünyanın önde gelen asansör şirketlerinden birinin sponsorluğunda düzenlenen uluslararası bir mimarlık yarışmasıdır. Uluslararası bir jüri paneli, Dubai için Yüksek Amblem Yapısı yaratmak üzere 926 tasarım önerisi arasından kazanan fikri seçti. Orijinal jüri, 11 uluslararası mimardan oluşuyordu — Uluslararası Mimarlar Birliği’nin (UIA) eski ve şu anki başkanı ve ThyssenKrupp Asansör’ün bölge başkanı. Dubai Belediyesi genel müdürü ve Şeyh Hamdan Bin Rashid Al Maktoum, ‘onursal’ jüri üyeleri olarak listelendi.
Donis’in tasarımı sonunda seçildi ve bunun için 367.329,70 AED (100.000 $) ödül kazandı. Donis’e göre, yapıyı tasarlarken Dubai’yi sembollerle dolu bir şehir olarak gördü ve bir tane daha eklemek yerine hepsini çerçevelemeyi önerdiler: şehri çerçevelemek. Devasa bir yapı inşa etmek yerine, teklifin amacı geçmiş, şimdiki ve gelecekteki Dubai’nin gelişimini sürekli olarak çerçevelemek için 150 metreye 105 metrelik bir boşluk inşa etmekti. Şehri kutlayan ancak sınırlayan bir yapı haline gelmek.
TASARIM
Dubai Çerçevesi, Expo 2020 logosunun tasarımlarının dış cepheye yerleştirildiği cam, çelik, alüminyum ve betonarme malzemelerden oluşturulmuştur. Dubai Çerçevesi, 1:1.618 kenar oranına sahip ‘ altın dikdörtgen ‘ kullanmıştır. Modern Dubai’nin temsili simgelerinin bir tarafta görülebileceği şekilde konumlandırılmıştır, diğer taraftan ziyaretçiler şehrin daha eski kısımlarını da görebilirler. Bir gözlem güvertesi, çerçevenin tepesine yayılmış olup, cam tabanlı zeminler binanın alt açıklığına yaklaşık 150 metre aşağıdan bakmaktadır. Bu alan, iki kulenin çerçevenin cam tabanlı üst kısmıyla bağlanmasıyla geçmiş ve şimdiki zaman arasında sembolik bir köprü görevi görmektedir. Alt açıklık, şehrin tarihini gösteren bir müze ve şehrin geleceğini tahmin eden bir video sergisi içermektedir. Yani temel olarak Emirlik geleneklerinin ve mirasının tüm unsurlarını ve şehrin mütevazı bir balıkçı köyünden dünyanın en lüks ve kentsel destinasyonlarından birine nasıl hızla dönüştüğünü göreceksiniz. Müze, özel efektler kullanarak sizi geçmişin göçebe balıkçı ve inci dalışı köyünden 50 yıl sonrasına kadar uzanan bir projeksiyona götüren görsel olarak oldukça ilgi çekici bir deneyim yaratıyor. Gökyüzü güvertesine çıkan çerçeve asansörü ziyaretçileri 75 saniyede 48 kat taşıyor.
Dubai Frame daha önce “Al Berwaz Tower” olarak biliniyordu. Proje, şehrin ilgi çekici yerlerini vurgulamayı amaçlayan, büyük bir pencere çerçevesine benzeyen, tamamen camdan, şeffaf bir yapıdır ve bir taraftan Şeyh Zayed Yolu’ndaki gökdelenlerin manzarasını sunarken (modern Dubai’yi gösterir) diğer taraftan ise eski Dubai simgeleri olan Deira, Umm Hurair ve Karama’yı gösterecektir.
FİKRİ MÜLKİYET TARTIŞMASI
Fernando Donis’in yarışmayı kazanmasından beş yıl sonra, Dubai Belediyesi, şekli dışında Donis tarafından tasarlanan orijinal tasarıma çok az benzeyen yeniden tasarlanmış Dubai Çerçevesinin görüntülerini yayınladı. Donis’e göre, Dubai Belediyesi tarafından kendisine bir sözleşme teklif edildi, ancak maddelerden birinde projeye ilişkin fikri haklarından feragat ettiği ve tamamlanmış tasarımı kendi uygulamasını tanıtmak için kullanamayacağı belirtiliyordu. Donis, bu maddenin, yazarın eserinin telif hakkını elinde tutacağını öngören orijinal yarışma brifingindeki daha önceki bir maddenin doğrudan ihlali olduğunu söyledi. Donis maddeyi imzalamayı reddetti, bu nedenle Dubai Belediyesi projeyi inşa etmek ve yeniden tasarlamak için Arcadis’in bir şubesi olan Hyder Consulting’i işe aldı. Thyssen Krupp, anlaşmazlığı “ticari bir anlaşmazlık” olarak nitelendirdi ve şirketin “müdahale etme olasılığının olmadığını” belirtti. Dubai Belediyesi’ne göre, mevcut Dubai Çerçevesi, Donis’in ürettiğinden çok farklıydı ve Donis’in proje üzerinde çalışmak için uygun lisansları yoktu.
Aralık 2016’da Donis, Birleşik Devletler federal mahkemesinde Dubai Belediyesi ve ThyssenKrupp Asansör aleyhine dava açtı. Donis, davasında, şu anda inşaat halinde olmasına rağmen tasarımı için bir sözleşme veya tazminat almadığını iddia ediyor. 2018’de, Donis ve Dubai Belediyesi’nin binanın telif hakkının mülkiyeti konusunda yasal bir anlaşmazlık içinde olduğu bildirildi. New York merkezli avukat Edward Klaris, Donis’i Birleşik Devletler federal mahkemesinde Dubai Belediyesi ve ThyssenKrupp Asansör aleyhine temsil etti, ancak dava herhangi bir sonuca ulaşmadı.
Kaynak: Vikipedi, özgür ansiklopedi
Fotoğraflar: Mustafa Gürelli
