ATATÜRK KÖŞKÜ – TRABZON
Atatürk Köşkü, 1890 yılında Trabzon’a hâkim Soğuksu Mahallesi’nde, Konstantin Kabayanidis tarafından yaptırılmıştır.
Çam ağaçlarıyla çevrili bir bahçe içerisinde yer alan yapı, Avrupa ve Batı Rönesans mimarisinin etkilerini taşımaktadır. Yapı, bodrum kat, zemin kat ve iki normal kattan oluşmaktadır. Giriş katında oturma odası, dinlenme odası, yemek odası ve misafir odası bulunmaktadır. Birinci katta çalışma odası, büyük yatak odası, bekleme odası ve toplantı odası vardır. İkinci katta ise iki küçük oda mevcuttur. Yapı, mozaik döşemeleri, alçı süslemeleri, geniş ve süslemeli saçakları ile dikkat çekicidir. Atatürk, 15 Eylül 1924’te Trabzon’a ilk kez geldiğinde, Soğuksu semtine yaptığı gezintide köşkü görmüş ve çok beğenmiştir. Köşkün mülkiyeti, 1930 yılında Trabzon Özel İdaresince Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya devredilmiştir. Trabzon’dan bir heyet Ankara’ya giderek köşkün tapusunu ve anahtarını Atatürk’e teslim etmiştir. Atatürk, 10–12 Haziran 1937 tarihlerinde üçüncü ve son kez Trabzon’a geldiğinde, iki gece bu köşkte kalmış ve 11 Haziran 1937 gecesi, bütün mal varlığını canından çok sevdiği Türk ulusuna armağan etme kararını bu köşkte almıştır. Atatürk aynı gece, mal varlığının bir listesini hazırlayarak gereğinin yapılması için Başbakan’a göndermiştir. Köşk, 1942 yılında müze olarak hizmete açılmıştır. Müzede, günümüzde 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıla ait mobilyalar, porselenler, halılar ile Atatürk’e ait tablolardan oluşan etnografik nitelikli eserler sergilenmektedir. Yığma yapım sistemiyle inşa edilen yapıda malzeme olarak kesme taş kullanılmıştır. Yapı doğu batı doğrultusunda araziye yerleşmiştir. Yapı, bir bodrum kat, bir zemin kat ve iki normal kattan oluşmaktadır. Yapının dıştan üst örtüsü kırma çatı olup çatı kaplama malzemesi Marsilya kiremittir. Çatı saçak altları geniş olup altları ahşap ile kaplanmıştır. Saçaklar dişli formda hareketlendirilmiştir. Yapı, simetrik olmayan düzensiz cephe düzenlemelerine sahiptir. Yapının kuzey cephesinde birinci normal katta geniş bir terası bulunmaktadır. Yapının zemin kat ana girişi güneydoğu yönünde bulunmaktadır. Giriş kotuna tek kollu mermer basamak ve demir korkuluklu merdiven ile ulaşılmaktadır. Giriş kapısı yuvarlak kemerli, çift kanatlı ve demirdir. Kuzeybatı yönünde zemin kat tali girişi bulunmaktadır. Giriş kapısı dikdörtgen formlu, çift kanatlı ve demirdir. Yapının bodrum kat girişi doğu cephesinde bulunmaktadır. Giriş kapısı dikdörtgen formlu, çift kanatlı ve demirdir. Yapının birinci normal kat pencereleri basık kemerli, diğer pencereler dikdörtgen formludur. Tüm pencereler çift kanatlı ve ahşaptır. Yapının cepheleri sıva üzeri beyaz boya olup köşeler yuvarlatılarak belirginleştirilmiştir. Yapı iç mekânında, duvar ve tavanlarda yoğun bir şekilde kalem işi bezemeler mevcuttur. İç mekânda zeminde mozaik döşemeler ve tavanda alçı süslemeler dikkat çekmektedir. Odalar, girişten ulaşılan holün çevresinde planlanmıştır. Üst katlara çıkan merdiven güney duvarına bitişik olarak konumlanmıştır ve merdiven çift kollu ve ahşaptır.
KAYNAK: KARADENİZ KÜLTÜR ENVANTERİ
