AİZANOİ (AZANOİ) TİYATROSU – ÇAVDARHİSAR / KÜTAHYA

Aizanoi tiyatrosu denizden 1019 m yukarıdan güneye bakmaktadır. İki kademeli tiyatronun birinci kademesinde 22 sıra sayılabilmektedir. İkinci kademedeki sıra sayısı 12 olabilir. Bu tiyatronun oturma sıralarının taşları oldukça uzundur. Ortalama 13 ayak boyundadır. Işınsal yolların basamakları yerine döşenmiş sıralara sonradan işlenmiştir. Sıra başlarını aslanpençeleri süslemektedir. Orta yola açılan tonozlu girişlerin yan duvarları günümüze ulaşmıştır. Orkestra yarıçapı 56 ayak 4 parmaktır. Bu boyut tiyatroyu Efes’ten sonra Türkiye’nin ikinci büyük orkestra yarıçaplı tiyatrosu yapar. Yaklaşık 5.500 kişiliktir.

 Aizanoi’deki stadyum-tiyatro kombinasyonunun benzeri yoktur. Stadyumda yapılan 1982-1990 yılları arasındaki araştırmalar, bu yerin M.S. 160 yılından sonra başlanıp, aralıklarla M.S. 3. yüzyılın ortalarına değin bir yapım süreci geçirdiğini ortaya koymuştur. Stadyum girişinin doğu kısmının onarımı sırasında, yeni bulunan ve tekrar yerlerine konan yazıtlar, kendisini daha önce ana köprünün yazıtından tanıdığımız, M. Apuleius Eurykles’in bu kompleksin yapımında da rol oynadığını göstermektedir.

            Stadyumun oturma sıraları hafif çokgen biçimli olduğundan, yapı ortada genişlemektedir. En geniş kesimde batı tarafta bir kapı binası vardır. Restorasyon sırasında podyum üzerine konmuş iki oturma taşı, bu kapı binası daha sonraki bir dönemde oturma basamaklarıyla örtülerek kullanılamaz hale getirilmiştir. Stadyumun tiyatroya bakan cephesi mermer kaplı bir duvarla sınırlıdır.

            Bu, aynı zamanda tiyatro sahnesinin de arka tarafının kaplamasıdır. Mermer parçaları bugün stadyumun kuzeyinde görülebilmektedir. Bu cephe duvarının alçak kaidesi Dor düzenindedir. Pencereli ilk kat üzerinde büyük kemer açıklıklı yüksek Attika katı gelmektedir. Tiyatronun sahne kısmı zengin mermer bezemelerle kaplıdır. Bu bezemeler yüzyıllar boyu süregelen çeşitli depremler yüzünden oturma basamaklarının ortasına yıkıldıkları gibi kalmışlar. Sahne binasını süsleyen özenle yapılmış mermer mimarideki bezemeler üzerine yapılan araştırmalar, yapının önce tek kat olduğunu ortaya koymuştur. Daha sonra stadyum genişletilirken buraya da ikinci bir kat eklenmiştir.

            Mermer mimarinin çok az bir kısmı, asıl yeri olan kesme kalker taşlı yapının önünde kalmıştır. Düşmüş mermer parçaları arasında av sahnesi betimli kaliteli friz parçaları özellikle dikkat çekmektedir.

Kaynak: Çavdarhisar Kaymakamlığı

Fotoğraflar: Mustafa Gürelli