SALEPÇİOĞLU HANI (WHITTAL HAN) – KEMERALTI – İZMİR
İzmir, Konak ilçesi, Kemeraltı girişinin ve Hükümet konağının tam arkasındadır. Eski Hanlardan olmasına rağmen kitabesi olamadığından yapım yılı hakkında bilgi yoktur. Hanın ana girişi Hükümet konağı arka tarafındandır. Diğer bir kapısı Kemeraltı sokağına çıkışındadır. İki katlı, üç bölümden meydana gelmiş kırma çatısı kiremit kaplıdır. Alt ve üst katlarda hücre şeklinde odalarda çok sayıda alış veriş mekânı oluşmuştur.
Salepçioğlu adıyla tanınan üç hana sahip İzmir’de çarşı içinde yer alan pek çok depolama hanı gibi burada söz konusu olan yapı da depolama amaçlıydı. Avlusuz iç düzeni buna bir göstergeydi ve kapladığı tüm alan iki farklı seviyeli çatı altında korunmuş ve iç bölünmesinde haçvari bir düzen esas alınmıştı.
Yapının ana cephesi şaphane Sokak’tan (856 sokak) ayrılan bir çıkmaz sokak sonundaydı. Bu cephe üç ayrı kısımdan oluşmuştu ve geniş giriş kapısının bulunduğu alan dıştan, sağ ve sol kısımlara oranla daha yüksekti. Çatı kısmını da aynı şekilde üç ayrı kısmı vurgulayıcıydı. Çift kanatlı demir giriş kapısı bulunan cephesinde, kapı üzerinde yarım daire şeklinde, demir profillere bezenmiş, bir penceresi vardı ve bu giriş haçvari koridor sisteminin ana kolunun belirleyicisiydi. Giriş koridoru iç kısımda “T” şeklinde genişleyerek devam ediyordu ve girişe göre dip kısmına doğru, koridoru tekrar daralarak haç planı tamamlamaktaydı.
Diğer kapı, arka kısmına yönelik faaliyet göstermekte ve güney yönden hana erişen Veysel Çıkmazı’na açılmaktaydı. İki geniş kanatlı bu demir kapının kullanımı zaman içinde iptal edilmişti zira açıldığı Veysel Çıkmazı, Hükümet Caddesi’ne bağlanırdı ve yöre perakende ticarette yoğunlaşınca, han için mal akımı trafiği açısından kullanışsız bir durum ortaya çıkmıştı. Hanın belirtilen iki kapısının açıldığı mekânlar aslında mimari ve inşai şema olarak da birbirlerinden farklı sistemler göstermekteydiler. Dar koridorlu kısımla geniş koridorlu kısımların bağlantısında, içeride zorlamalar görülmekteydi. Bununla beraber yapı tek parça olarak kullanılmaktaydı. Sonuçta hanın iki ayrı dönemde birbiriyle irtibatlı olarak yapıldığı rahatlıkla söylenebilmektedir. Bununla beraber yapım süreçleri arasında fazla bir sene farkı bulunmamaktadır. Kuzey kesim daha önce tamamlanmış, diğer kısımsa bu yapıya eklenmişti.
Yapının uzun süreler C. Whittall şirketince kullanıldığı için Whittall Han adıyla da anıldığı bilinmekteydi.
(Kaynak: Çınar Atay, APİKAM-44, Kapanan kapılar İzmir Hanları)
