KARDIÇALI HANI – İZMİR
Kapladığı alan açısından İzmir hanlarının en büyükleri içine girer. Rivayete göre aile yüzyıllar önce Konya da bulunurken Osmanlı devletinin göç hareketleriyle Kardiça’ya göçer. Soyağacında bulunabilen en eski isim 1700 lü yıllara ait Yunanistan’ın orta bölgesindeki tarım kasabası Kardiça da yaşayan Halil Onbaşıdır. Halil Onbaşının oğlu Mustafa’dan üç torunu olur. Bunlardan İbrahim Bey, Kardiça da barınamayacaklarını düşünür, kız kardeşi ve bazı aile fertlerini yanına alarak 1910 da İzmir’e göçerler. Ailenin büyükleri Manisa’nın Akhisar ilçesine yerleşir ve ailenin İzmir de ki bağı kopar. İbrahim Kardıçalı beyin ilk girişimi, pasaport limanında bir bina almak olur. Bina önceleri tek katlıyken daha sonra İbrahim Bey binaya kat eklemeleri yaptıysa da bina ona yetmemeye başlayacaktı. İbrahim Bey İzmir’in ilk Türk tütün tüccarlarından biridir. Daha önce otel olan bu binayı İbrahim Bey kısa sürede tarım ürünleri ticarethanesine dönüştürmüştü. Ağırlıklı olarak tütünle uğraşan İbrahim Bey incir ve üzüm alım satımı da yapardı. Bu binanın yetmemesi üzerine İbrahim Bey bu günkü 2. Kordon ve Mimar Kemalettin caddelerinin kesiştiği köşeye Büyük Kardıçalı Hanını inşa ettirmeye başlamıştır. Yapı Türkiye’deki ilk betonarme olarak inşa edilen binalardan biridir. Binanın kerestesi İtalya dan, Demiri Almanya dan, Çimentosu Romanya dan getirtilmiştir. Han 1928 yılında tamamlanmış ve kullanıma açılmıştır. Yapının mimarı Cumhuriyet döneminin önemli mimarlarından biri olan Mehmet Fesçi beydir. O zamanki kayıtlara göre yapının isminin Kardıçalı İbrahim Bey Apartmanları olarak geçtiği söylenir. İki bin metrekare alan üzerine oturan han Birinci Ulusal Mimari Akım örneğinin önemli yapılarından biridir. Yapı Mimar Kemalettin Caddesi ve 2. Kordon caddelerine bakan köşelerinden iki metal yalancı kubbeye sahiptir. Yapının ikinci katında sivri kemerli pencereler kullanılmıştır. Yapının köşesindeki kubbelerin altında çini panolar bulunur. Bitkisel motifler; yapıda pencereleri ayıran plasterlerde, 2. katta bulunan sivri kemerli pencerelerin üstünde, kubbelerin altında ve balkonlarda kabartma şeklinde uygulanmıştır. Ayrıca yapının pencereleri her katta farklılık gösterir. 100 den fazla odası bulunan hanın koridorları yüksek tavanlıdır. Koridorlar hanın ortasında bulunan ve hanın çatısından zeminine kadar inen bir açıklıktan aydınlanır. Bu açıklık cam bir örtüyle kapalıdır. Hanın üst katlarına 2 merdivenle çıkılmaktadır, hanın doğu yönündeki merdiven boşluğundan vakti zamanında asansör inip çıkıyormuş fakat şu anda asansör kullanılmamakta ve ikinci katta muhafaza edilmektedir. 1952 yılında İbrahim Kardıçalı’nın ölümüyle varisleri dükkânların kimini sattı kimini ise kiraya verdi. Şu anda hanın 20 varisi vardır. Yapı zamanla bakımsız kalmış ve yıpranmıştır. Han 2003 yılında bir tadilat görmüştür. Fakat hanın acil bir şekilde özgünlüğü bozulmadan restore edilmesi gerekmektedir.
Kaynakça: Taylan ZEYBEK
