MEYDAN ÇEŞMESİ – BÜYÜK BÜRÜNGÜZ – BÜNYAN / KAYSERİ
Kayseri Bünyan ilçesi, Büyük Bürüngüz Köyü’nde bulunan bu çeşmeyi Daniş Ali Bey 1565 yılında yaptırmış. Osmanlı çeşme mimarisinin tipik örneklerinden olan çeşme kesme taştan ve üzeri kubbeli. Dış duvarındaki kitabesi zamanla bozulmuş mermer üzerine yeniden yazdırılarak çeşmenin iç duvarına yerleştirilmiş…
Büyük Bürüngüz Köyü Meydan’nda bulunan çeşme halen kullanılmaktadır. Eserin güney duvarında bulunan ve kısmen tahrip olan üç kitabeden ortada bulunanına göre çeşme H . 981/M. 1573 yılında onarılmıştır. Çeşmenin ilk inşa tarihi hakkında kesin bilgi mevcut değildir. Çeşmenin tamamında düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır. 5.00×5.00m. ölçülerindeki çeşmenin taş aleme kadar olan yüksekliği 6.35m.dir. Çeşme kuzeydeki iki paye ile güneydeki duvara yerleştirilen duvar payelerine atılan sivri kemerlerin taşıdığı bir kubbeyle örtülmüştür. Kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. Kubbenin tepesine hilal şeklindeki taş alem konulmuştur. Çeşmenin saçak kısmı üç yönde profilli silme kuşaklarıyla hareketlendirilmiştirl6. Çeşmenin iki lüleli ayna taşının üst kısmı, sepet kulpu kemer biçimindeki yüzeysel bir alınlıkla nihayetlenmektedir. Ayna taşı üzerinde dekoratif amaçlı iki küçük konsolcuk görülmektedir. Lüleden akan suyun toplandığı iki bölmeli beton su yalağı esere sonradan ilave edilmiştir. Çeşmenin güney duvarı üzerinde su deposu bulunmakta olup aynı yöndeki küçük bir açıklıkla su deposu çeşmeye irtibatlandırılmıştır. Eserin gü-^ ney duvarı üzerindeki 3 adet kitabeden günümüze hiç birisi sağlam olarak ulaşamamıştır. Her üçü de büyük oranda tahrip olan bu kitabelerin okunabilen kısımları şöyledir.
Doğu yöndeki kitabe: Metin: Okunuşu: Sahip
Sâhib Batı yöndeki kitabe: Metin: Okunuşu: Hanım l-atma. .dinde.
Ortadaki kitabe, altı kartuş içerisine alınmış olup üç satırdır. Bu kitabenin en üst ve en alt kısımdaki satırların tamamı tahrip olmuştur. Yalnız ortadaki satırda iki kelime okunabilmektedir.
Metin: Okunuşu: ..taravet buldu. ./.
Ortada bulunan onarım kitabesi 1970′ li yılların başında Osman Akyıldız adlı şahıs tarafından okunarak mermer üzerine yazdırılmıştır. Mermer üzerine yazdırılan bu metin ayna taşı üzerine monte edilmiştir. Tahrip olmuş bu kitabede bizim okuyabildiğimiz “taravet buldu” kelimelerinin adı geçen vatandaş tarafından okunarak yazdırılan mermer levha üzerinde de bulunuyor olması, bizde kitabenin doğru olarak okunduğu kanaatini doğurmuştur. Bu sebeple 1970’li yıllarda okunarak mermer üprip e yazdırılan kitabenin metnini aynen aktarmaktayız.
Nigâb-ı köhnesin tecdîd idüb bir zât-ı zîşân
Muhammed’le müsemmâ hem muhassıl havâce- dîvân
Sa/dy-ı aynı kevserden taravet bulda atşân
Ola ecdadı ensâbı makaren afv ü guffâr
Olub târihi itmamün düşürdü kilki Osmân
Hesabı bö\;le câri fîhimâ aynanı tecriyân. H. 981/M. 1573.
Saçak eteklerindeki ve paye başlıkları üzerindeki profilli silmeler ile ayna taşı üzerindeki sepet kulpu şeklindeki kemer ve kubbe tepesindeki hilâl biçimindeki taş| alemden başka çeşmede herhangi bir dekoratif öğeye rastlanmamaktadır.
Kesin inşa tarihi bilinmeyen çeşmenin güney yöndeki duvarı üzerinde bulunan üç satırlık onarım kitabesi, H. 981 / M. 1573 tarihlidir. Çeşme kesin olarak bu tarihten önce yapılmış olmalıdır. Fakat Büyük Bürüngüz Köyü Meydan Çeşmesi’ne benzeyen ve aynı köyde bulunan Yazıcı Çeşmesi 1713 tarihlidir. Meydan Çeşmesi’ne mimari kuruluş olarak benzeyen yukarıdaki örnek dışında hiçbir çeşmenin bulunmayışı eserin kesin yapılış tarihinin tespitini güçleştirmektedir. Büyük Bürüngüz Köyü’nde bulunan en eski tarihli eser Alaüddevle Camii’dir. Bu cami de XV. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmektedir. Kanaatimize göre Büyük Bürüngüz Meydan Çeşmesi XV. yüzyılın ortalarında inşa edilmiş olmalıdır. Daha sonra 1573 yılında onarım gören çeşme, son olarak 1961 yılında ismail Göker ve ailesi tarafından onartılmıştır. Bu onarımlar esnasında bugünkü beton yalaklar da çeşmeye ilave edilmiştir.
KAYNAK: KAYSERİ – BÜYÜK BÜRÜNGÜZ KÖYÜ’NDEKİ TÜRK ANITLARI
Dr. MUSTAFA DENKTAŞ