DOKUZ ÇEŞMELER – BUCA / İZMİR

   İzmir’de Dokuz Eylül Üniversitesinin yanında yer alan sebil, sekizgen planlı olarak yapılmış olup bir meydan çeşmesi özelliği taşımaktadır. 22.7 m2 tabana oturan sebilin toplam alanı 42,8 m2 dir. Sekizgen planlı çeşmenin üst örtüsü kubbe, yüzleri ise sağır kemerli olup yüzlerde yuvarlak kemerler vardır.

    Çeşmenin bir yüzünde kitabesi vardır, bir parkın içinde bulunmaktadır. Daha önce etrafında binalar ve bir Cafe vardı. Etrafındaki binalar yıkılarak meydana çıkarılmıştır.

     Bulunduğu semte adını veren ayrıca kubbeli çeşmede denilen dokuz çeşmeler sebilinin, bir yüzünde yer alan kitabesine göre, Padişah I. Abdülhamit’in tahta geçmesinden on yıl sonra hicri 1198/miladi 1783-4 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Padişah I. Abdülhamit döneminde yapılan sebilin kitabesi, yakın döneme kadar kalın boya katmanının altında kalmış ancak 2022 yılında restore edilerek temizlendikten sonra yaklaşık 240 yıl boyunca sakladığı sırrını ortaya saçmıştır.

     Bugüne kadar sebilin yapılış dönemi ve sebebi olarak Padişah Abdülaziz’in 1863/4 yılında İzmir’e gelişi gösterilse de bunun doğru olmadığı anlaşılmış olup, bu tarihten yaklaşık seksen yıl önce inşa edildiği kitabesinde net olarak belirtilmiştir.

    Babası Boyacı İsmail’in ruhu için Boyacıoğlu Hacı İbrahim tarafından yaptırılan sebilin inşasında, kitabesinden anlaşıldığı kadarıyla gerekli olan suyolları da yine aynı kişi tarafından tamir ve imar ettirilmiştir. Kitabede geçen “sim ve altın dirhemler” kelimeleri, yapımında oldukça masraf edildiği izlenimi vermektedir.

    Sebilin kitabesi Sayın Mustafa Uzel tarafından okunarak Çeşme hakkında doğru bilgiye ulaşılmıştır. Teşekkürler Mustafa Uzel.

Sebilin kitabesinin tercümesi şöyledir:

“Hamdullah akıtdı maî mecrâyı bu cana

Sebeb olan şu İzmir’de Boyacı Hacı İsmail

Anı kevser-i mükâfâtın ide ol Rabbü’l-Celil

İki âlemde yardımcı ola ol Rabbü’l-Halil

Yoluna çeşmenin harc itdi sim ü altun derâhim

İdub suyolların tamir ve termimine reh

Anın ruhu içün yaptı Buca köyünde bir sebil

Hak teala lütuf edüb aynen fiha tusemma selsebîl

Dahi banisine olsun Hazret-i Ali delil

Ya kimdir bânisi dersen Boyacı oğlu Hacı İbrahim

Fi sene 1198/1783-4”

 Kaynak: Mustafa Üzel/Temmuz 2022