YEŞİL CAMİ – İZNİK – BURSA

İznik’in abidelerle kaplı çevresi içinde , Lefke Kapısı civarında bir tek taş pırlanta gibi parıldayan baş eseridir. Evliya Çelebi bu camiden ‘ Hayruddin Paşa camiî Yeşil Camii diye şöhret bulmuş bir cami-î zibadır. şeklinde bir satırla bahseder. Camiî aslında tek kubbeli , revaklı bir bina olduğu halde büyük bir tesir bırakmaktadır. Bu tesirde malzemenin , işçiliğin zengin tezyinatın yeşil bir amud gibi yükselen ve camiye ismini kazandıran , latif minarenin büyük rolü olmakla beraber , asıl müessir , cazip bir pişdar olan revak ile harime eklenen üçlü kemerin verdiği ferahlıktır.
Çandarlı Kara Halil Hayredddin Paşa tarafından 1378 de yapımına başlanmış Vezir-i Azam Ali Paşa tarafından 1387 de bitirilmiştir. Mimarın adı Hacı b. Musa olduğu kitabede yazılıdır.
Çok zengin mermer işçiliğine sahip son cemaat yerinin orta bölümü zarif küçük bir kubbe ile örtülüdür. Sütün başlıkları , pencere alınlıkları ve çerçeveleri ile kapının etrafı , mihrap ,mermerin dantele gibi işlenmesi suretiyle zengin biçimde bezenmiştir. Uzunlamasına dikdörtgen biçiminde olan ana mekanın giriş kısmında sütunla ayrılan bir bölüm vardır. Bununda ortasında küçük bir kubbe yükselir. Esas mekan ise 10.5 m. çapında kurşun kaplı büyük bir kubbe örter. Bu caminin en güzel yeri minaresidir. Minare yuvarlaktır. Altta bir sıra istalaktikden sonra beyaz mermerden bir kuşak gelir. Sonra birden çini şelâle başlar . mermerin üstünde altı köşe büyük yıldızlar ortasına , daha küçük sekiz köşeler maharetle yerleştirilerek ikinci bir kuşak yapılmıştır. Bunu, çiniden ufak bir su gövdeden ayırır. Gövde , sırlı tuğla zemin üstüne , mavi ve beyaz çinilerle zikzaklar çizilerek süslenmiş , üstüne dört sıra çini ile istalaktikli şerefe yapılmıştır.
Yeşil Camiî , Yunanlıların tahrifatında dolayı 1956-68 yıllarında 331.894.97 lira restorasyon çalışması yapılmıştır. Günümüzde çevre düzenlemesi yapılarak daha güzel bir görünüm oluşturulmuştur.
KAYNAK: İZNİK KÜLTÜRÜ