YALI CAMİ- ÇANDARLI- DİKİLİ / İZMİR
Çarşı camii Dikili ilçesi, Çandarlı Beldesi, İslâm Mahallesi, Vali Şentürk caddesindedir. Konumunun denize yakın olmasından dolayı yapıya “Yalı Camii” de denilmektedir..
Osmanlı dönemi eserlerindendir. Yaptıran hakkında bilgiye ulaşamadık. Cami, Kare planlı bir harim ve önünde enine dikdörtgen planlı bir son cemaat yerinden meydana gelmektedir. Üzeri ahşap kırma çatı ile örtülüdür. Kırma taş malzemeyle, yığma teknikle inşa edilmiştir.
Harime basık kemerli bir giriş aralığından geçilir. Girişin iki yanında altlı üstlü birer pencere yer alır. Alttaki pencereler içten basık kemerli dıştan dikdörtgen şekilli, üstteki pencereler ise içten ve dıştan dikdörtgen şekillidir. Harimin güney, doğu ve batı duvarlarında da ikişer pencere yer alır. Kuzeyde iki ahşap destek tarafından taşınan kadınlar mahveli vardır. Yarım daire şekilli nişe sahip mihrap oldukça sadedir. Minber ise ahşap malzemeli olup, yakın bir dönemde yapılmıştır. Taş malzemeyle inşa edilmiş minare kuzey batıda yer almaktadır.
Düz bir alan üzerine inşa edilmiştir. Tüm cepheleri sıvalı ve badanalıdır. Güneyde yer alan son cemaat hâlihazırda camekân şeklinde kullanılmaktadır. Harim kısmının üzeri ise kiremit kaplı ve dört yöne eğimli kırma çatıyla örtülüdür.
Minare harimin batı beden duvarının kuzeyinde konumlanmaktadır. Kare plânlı bir kaide üzerine oturmaktadır. Kaidenin dışa bakan köşeleri pahlanmıştır.
Kaideden sonra gelen pabuç kısmı silindir biçimli gövdeyi taşımaktadır. Şerefe üzerinde yine silindir biçimli petek ve bunun üzerinde de konik külah bulunmaktadır.
Kuzey beden duvarını ortalayan giriş açıklığı düz lentoludur. Bunun her iki yanında altlı üstlü birer pencere mevcuttur. Her iki kotta bulunan pencereler dikdörtgen formlu ve düz lentoludur. Ancak üst pencereler alt pencerelere nazaran daha küçüktür.
Doğu ve güney cephelerde dikdörtgen formlu ve düz lentolu ikişer adet pencere mevcuttur. Batı cephenin ortasında bir giriş açıklığı ve bu duvarın güneyinde bir adet yine dikdörtgen formlu ve düz lentolu pencere bulunmaktadır.
Harim dikdörtgen plânlıdır. Kuzey duvarını ortalayan giriş açıklığı mihrapla aynı eksendedir. Mihrap alçı malzemeden yapılma bir çerçeve içine oturtulmuştur. Çerçevenin alınlığında “Kullemâ dehale aleyhâ zekeriyya el-mihrab” yazılıdır. Harimin güneydoğu köşesinde vaaz kürsüsü, güneybatı köşesinde ise ahşap minber yer almaktadır. Bu mekânın kuzeybatı kenarında ise eyvan şeklindeki basık kemerli düzenleme içine yerleştirilmiş minareye geçişi sağlayan giriş açıklığı bulunmaktadır.
Harim kuzeyinde ahşap malzemeden yapılma kadınlar mahfili bulunmaktadır. Bu mekâna harimin kuzey batı kenarındaki yine ahşap malzemeden yapılma merdivenden çıkılmaktadır.
Yapıda herhangi bir süsleme yoktur. Yapının inşa kitabesi bulunmamaktadır. Halk arasında yapının yüz yıldan daha fazla bir geçmişe sahip olduğunu belirtmektedir. Plân özellikleri, pencerelerin dışta düz lentolu ve içte basık kemerli olması nedeniyle yapının XIX. Yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olduğunu düşünülmektedir.
KAYNAK: DİKİLİ BELEDİYESİ KENTSEL ARAŞTIRMA RAPORU
30.Haziran.2022 Fotoğrafları
