REŞADİYE YUKARI MAHALLE CAMİSİ – TALAS / KAYSERİ
Kayseri İli. Talaş İlçesi, Erciyes Kasabası, Reşadiye Mahallesinde, sit dışında yer
alan tapunun 11 pafta. 2419 numaralı parselinde kayıtlı, Yukarı Cami mahalle içerisinden geçen yolun doğusunda eğimli bir arazi üzerinde, arazinin düzeltilmesi ile elde edilen düz alan üzerine inşa edilmiştir.
Tarihi: 18. yy. sonları.
Plan ve mimari özellikleri: Hâlihazır durumu itibarıyla cami; kesme taştan yığma olarak inşa edilmiş olup, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Üzeri kırma çatı ile kaplıdır. Yapının üst örtüsü doğu yönde kot seviyesinin altında kalmaktadır. Kuzey-batı cephesinde küçük bir avlusu bulunan Cami’nin doğu cephesinde iki üst pencere yer almaktadır.
Güney cephesinin ortasında mihrap çıkıntısı ve iki yanında birer pencere bulunmaktadır. Batı cephesinde ise üç adet alt pencere ve kuzey batı açıklığı yer almaktadır.
Camiinin kuzey-batısında kesme taştan yapılmış tek şerefeli bir minare bulunmaktadır. Yüksek bir kaide üzerine silindirik gövdeli ve sivri külahlı olarak yapılan minarede, şerefe altında silme bilezikler yer almaktadır. Ayrıca kuzey doğu köşede çıkıntı duvar şeklinde köşk minare kaidesi bulunmaktadır.
Avlu içinde yer alan Cami kuzey cephede sütunlara oturan üç kemer açıklığı şeklinde girişe sahiptir. Buradan son cemaat mahalline girilmektedir. Son cemaat mahalli duvarları sonradan mermerle kaplanmış ve girişin batısında kalan bölüm ahşap panolarla bölünerek kadınlar için ayrılmıştır. Son cemaat mahallinin kuzey-doğu yönüne kaydırılmış kapı açıklığı ile harim bölümüne geçilmektedir. Cami harim kısmı kuzey güney doğrultuda dikdörtgen planlı olupi üst örtüsü dört adet sütun ve beden duvarları üzerine oturan düz betonarme döşemelidir. Camii içinde güney cephede iki, batı cephede üç, doğu cephede 2 adet dikdörtgen formlu pencere bulunmaktadır.
Mihrap; beyaz mermerden dikdörtgen formunda ve profilli olarak yapılmıştır. Mihrabın batısında yer alan minber de beyaz mermerden yapılmıştır. Harim kısmında birinci sütuna kadar olan bölümün üstünde kadınlar mahfili bulunmakta olup buraya caminin doğu cephesinde yer alan ayrı biri girişten ulaşılmaktadır. Bu kısmın girişine sonradan metal doğramalı camekân yapılmıştır.
Mahfil katı birbirine bağlı mekanlar şeklinde düzenlenmiştir. Caminin içinde kuzey doğuda yer alan bir kapıdan abdest alma alanı olarak kullanılan küçük bir bölüme ulaşılmaktadır. Bu bölüm güney yönünde mağara şeklinde devam etmekte olup bir duvarla kapatıldığı için bu kısma girilememektedir.
Cami duvarı ile mağara arasında bir boşluk oluştuğu görülmektedir. Kalan izlerden yapının orijinalinde; kuzey -güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olarak özellikle Nevşehir ve ilçelerinde örnekleri görülen mağara şeklinde yapılan bir mahalle mescidi şeklinde inşa edildiği düşünülebilir.
İkinci varsayım ise; güney ve doğu cephesi mağara şeklinde oyulan mescidin batı cephesi duvar örülmek suretiyle kapatılmış olmalıdır. Böylece dikdörtgen planlı bir mescit şeklinde düzenlemeye sahip olduğu kanaati oluşmaktadır.
Ayrıca yapının dışında, kuzey doğu köşesine, duvarına abdest musluklarının yerleştirildiği köşk minare yapılmış olmalıdır. Yapı ile bağlantısı olmayan köşk minare uygulamalarına Kayseri ve Nevşehir bölgelerinde rastlanmaktadır.
Süslemesi: Yapıda süs unsuru bulunmamaktadır.
Malzeme ve teknik: Kesme taştan yığma olarak inşa edilmiştir. Minaresi, kesme taştan yapılmıştır. Son cemaat mahalli duvarlarında mermer kaplama görülmektedir.
Kitabesi: Yoktur.
Tarihlendirme: Cami plan olarak Kayseri’deki Hasinli Camisi (1714), Çandır Camisi (XVIII. Yüzyıl) Kalemkırdı Camisi (1797) camileri benzer şekilde ortadaki dört serbest ayağı birbirine ve duvarlara bağlayan hatıllar üzerine düz tavanlı olarak yapılmış örneklerdir.
KAYNAK: KAYSERİ KÜLTÜR VARLIKLARI
